تاثير شاخه‌بريهاي شديد در قالب گلازني بر رويش شعاعي درختان وي‌ول (Quercus libani Oliv.) در جنگلهاي اطراف بانه

Effect of severe lopping on radial growth of Lebanon Oak {Quercus libani Oliv.) trees in Baneh adjacent forests

يكي از قديمي‌ترين بهره‌برداريهاي سنتي از جنگلها، استفاده از سرشاخه درختان در تعليف دام است. در ايران در بخش‌هايي از زاگرس شمالي از برخي از گونه‌هاي بلوط به‌ويژه وي‌ول (Quercus libani) به‌طور گسترده براي تهيه علوفه دام استفاده مي‌شود. بدين منظور درختان توسط مالك عرفي سامان، شاخه‌بري و يا گلازني مي‌شوند. از آن جا كه درختان قادر به ثبت وقايع در ساختار حلقه‌هاي رويش خود هستند، در اين تحقيق سعي شده تا با بررسي حلقه‌هاي رويش درختان با استفاده از دانش گاه‌شناسي درختي، نحوه تاثير دخالت‌هاي انسان به‌صورت بُرش شاخه‌ها بر شكل‌گيري اين حلقه‌ها مورد بررسي قرار گيرد. بدين منظور دو توده از جنگلهاي بلوط كه يكي تحت گلازني و ديگري بدون گلازني بود، انتخاب و از هر منطقه تعداد 20 درخت قطور و سالم مورد نمونه‌برداري قرار گرفتند. نمونه‌ها در دو شكل ديسك و نمونه ‌رويشي (با مته رويش‌سنج) تهيه شدند. بعد از آماده‌سازي سطح نمونه‌ها در آزمايشگاه، پهناي حلقه رويش با استفاده از ميز اندازه‌گيري LINTAB 5 با دقت 01/0 ميلي‌متر اندازه‌گيري شد و تطابق زماني با استفاده از نرم‌افزار TSAPWin به انجام رسيد. نتايج نشان داد كه رويش درختان توده گلازني شده كاهش چشمگيري در مقايسه با رويش درختان منطقه گلازني نشده دارد. همچنين اين بهره‌برداريها الگوي رويش درختان را از شكل نرمال خارج كرده و سبب افزايش وقوع سالهاي نمادين منفي به‌عنوان معياري از كاهش رشد شعاعي در منطقه گلازني شده، گرديده است. به‌نظر مي‌رسد كه شدت گلازني در صد سال اخير افزايش يافته است.

One of the oldest traditional usages of forests is cutting the branches for fodder production. In Iran in some regions of northern Zagros some species specially Lebanon oak (Quercus libani Oliv.) is used to provide fodder. For this reason each family normally has a forest region to meet cattleʹs fodder and fuel wood by cutting tree branches. Since trees could record this phenomenon in their tree rings, in this study we tried to investigate the tree rings by using of Dendrochronology to understand the effect of human activity like cutting branches on tree rings formation. According to this idea, two stands of oak forests that located in regions near the village and regions that located in low human interruption (holly places like cemeteries) have been selected. Twenty thick and healthy trees were selected from each region and samples were taken in the shape of disks and increment cores. After preparing samples surface, ring width of the trees were measured by binocular and LINTAB measurement table with 0.01 mm precision. Cross dating have been done using TSAP software. Growth curves of trees in interrupted region showed significant growth reduction in comparison with growth curves of trees in preserved region. In addition, this type of usage of forests will change the normal growth form of the trees and will increase the negative pointer years as an index of the radial growth reduction in interrupted region. It looks that the severity of this traditional way of cutting branches is increased during the last 100 years.