ضرورت و دوام از ديدگاه ابن سينا و ارسطو

ضرورت و دوام از ديدگاه ابن سينا و ارسطو

مفهوم ضرورت و رابطه مفهومي آن با دوام از مباحث دشوار فهم در منطق موجهات است. ابن سينا گاه ضرورت را به دوام كه از لوازم ضرورت است تفسير مي كند و گاه ضرورت را اخص از دوام مي داند. اما ضرورت از ديدگاه ارسطو نحوه موجوديت امري است كه جز به نحوي كه هست نمي تواند به نحو ديگري باشد. مفهوم دوام ماندگاري محمول در موضوع در طول زمان است در حالي كه ضرورت به معناي امتناع انفكاك محمول از موضوع در برخي شرايط است. با اين تحليل ضرورت فرع بر دوام و مشروط به استمرار و معادل اقتضاي شرايط موجود خواهد بود. از نظر ابن سينا در علوم يقيني تنها قضاياي ضروري كاربرد دارند. ارسطو نيز قضايايي را كه پيوند موضوع و محمول در آنها امكاني است فاقد ارزش علمي م يدان د. تفكيك قضاياي ضروري و علمي از گزاره هاي امكاني بعدها به صورت تفكيك قضاياي تحليلي و تاليفي ( به اصطلاح كانت) و اقسام حمل ( به تعبير صدرا) مطرح گرديد. سهروردي ضرورت را جنس جهات سه گانه مي داند. از نظر وي همه قضاياي منطقي بتيّه اند. اسپينوزا نيز به طريقي مشابه با اعلام يگانگي ضرورت و دوام، ضرورت را اقتضاي هستي و امكان را ناشي از عدم شناسايي نظام ضروري عالم به شمار مي آورد.

Abstract The concept of necessity and its conceptual relation to permanence in modal logic is one of the most difficult topics to understand. Sometimes Ibn Sina regards necessity as permanence which is a part of necessity and sometimes regards it as more special than permanence. But necessity in Aristotleʹs view is the way a thing is as it is and can not be otherwise. The concept of immanance is the endurance of predicate in subject during the time, whereas necessity means the impossibility of separation of predicate from subject in certain conditions. By this analysis necessity is subordinate to permanence, is conditioned by continuity and is equivalent to the conditions of existing thing. According to Ibn Sina only necessary propositions have a special usage in exact sciences. Also, Aristotles considers the propositions which the relation between their subject and predicate is based on possibility as lacking scientific value. Later the separation of necessary and scientific in possible statements as the separation of analytic and synthetic propositions (in Kantʹs term) and the kinds of predication (in Sadra terminology) was propounded. Suhravardi regards necessity as the genus of a threefold modalities. In this view all logical propositions are self–evident. Spinoza in a similar way by stressing the identification of necessity and permanence regards the necessity as the condition of existence and considers possibility the result of nonrecognition of necessary system of the world.