مقايسه روند تغييرات الگوي غذايي در ايران، كشورهاي منطقه خاورميانه و شمال آفريقا از سال 1961 تا سال 2005

مقايسه روند تغييرات الگوي غذايي در ايران، كشورهاي منطقه خاورميانه و شمال آفريقا از سال 1961 تا سال 2005

سابقه و هدف: گذار تغذيه‌اي يك رويداد جهاني به معني تغيير در كيفيت و كميت الگوي رژيم غذايي است و از مهمترين علل زمينه‌اي بيماريهاي مزمن مي‌باشد. هدف مطالعه حاضر تعيين روند تغييرات الگوي غذايي در ايران، كشورهاي خاورميانه و شمال آفريقا و مقايسه اين مناطق با يكديگر با استفاده از داده‌هاي تغذيه‌اي سازمان خوار و بار جهاني از سال 1961 تا سال 2005 است. مواد و روشها: اطلاعات مربوط به دسترسي غذايي در كشورهاي مورد بررسي با استفاده از ترازنامه غذايي موجود در پايگاه اطلاعاتي FAOSTAT به‌دست آمد. مقدار مصرف سرانه براي هر گروه غذايي از تقسيم مقدار انرژي در دسترس سالانه براي هر گروه غذايي به كل جمعيت آن كشور در همان دوره زماني به دست ‌آمد. تفاوتهاي منطقه‌اي و روند تغييرات توسط نرم‌افزار SPSS بررسي شد. يافته‌ها: در طول 45 سال مدت مطالعه، دسترسي به انرژي و كليه اقلام غذايي در ايران، خاورميانه و شمال آفريقا (به استثناي الكل در ايران و شمال آفريقا و چربي حيواني در خاورميانه) افزايش يافته است. در اين سالها در ايران، ميوه‌ها، گوشتها و روغنهاي گياهي در رژيم غذايي به طور معني‌داري افزايش و سهم گروه شير و لبنيات و مواد غذايي احتياطي كاهش يافته است (05/0P < ). در خاورميانه سهم گروه غلات و ميوه‌ها كاهش و سهم روغنها و گوشتها در رژيم غذايي افزايش يافته است (05/0P < ). در آفريقا سهم گروه غلات كاهش يافته و سهم گروه گوشتها، سبزيجات، شير و لبنيات و روغنهاي گياهي افزايش معني‌داري را نشان مي‌دهد (05/0P < ). نتيجه‌گيري: علي‌رغم روند مساعد تغييرات الگوي غذايي ايران با توجه به افزايش مصرف ميوه‌ها و كاهش مصرف قندهاي ساده، مصرف بالاي انرژي و كاهش مصرف شير احتمالاً خطر بيماريهاي مزمن را افزايش مي‌دهد. افزايش مصرف انرژي، قندهاي ساده، گوشتها، شير و لبنيات در خاورميانه و تا حدودي در شمال آفريقا، نشان دهنده تغيير رژيم غذايي به سمت رژيم غذايي غربي يا ناسالم است. با اين حال انجام تحقيقات مشابه توصيه مي‌شود

Background and Aim: Nutrition transition is a global change in quality and quantity of dietary pattern and is the most important underlying cause of chronic diseases. The aim of this study was to determine the trend of dietary pattern in Iran, Middle East and North African countries and comparing them using the nutritional data of Food and Agriculture Organization of United Nations (FAO) between 1961 and 2005. Materials and methods: Information relating to food availability in the studied countries was obtained by using food balance sheets of FAOSTAT. Per capita food consumption for each food group in each category was obtained by dividing the available per capita energy to total population. Regional differences and trends change were evaluated using SPSS software. Results: During the 45 years of assessment, availability of energy and all food items (except for alcohol in Iran and North Africa and solid fat in Middle East) has increased significantly. In this periods in Iran, available energy from fruits, meat and oil has increased significantly, while energy from dairy and discretionary calorie has decreased (p < 0.05). In the Middle East region, grain and fruits contribution to energy intake has decreased and contribution of oil and meat to total diet has increased (p < 0.05). In North African countries, contribution of grain group to energy intake has decreased and contribution of meat, vegetables, milk and oils has increased significantly (p < 0.05). ‍Conclusion: Iranian dietary habits has had some positive changes through increase in fruit intake and decrease in free sugar consumption; however, high energy intake and decreased in dairy consumption can predispose Iranians to increased risk of chronic diseases. High energy, free sugar, meat and dairy consumption in Middle East and North Africa show the shift in dietary pattern toward an unhealthy western diet. However, future investigations are suggested.