معرفي منابع ژنتيكي (پيش به‌نژادي) جديد از شبدرهاي وحشي ايران براي استفاده در سيستم‌‌هاي زراعي

وجود تنوع در منابع كشت و زرع ازجمله علوفه، يكي از راهكارها در كشاورزي پايدار است. مقاله حاضر به منظور ارايه ژرم‌‌پلاسم‌ جديد شبدر از گونه‌‌هاي مختلف و بررسي قابليت بكار‌‌گيري اين مواد در سيستم‌‌هاي زراعي ارايه شده است. تعداد 108 توده از 13 گونه شبدر در سال 1385 در مزرعه كشت شدند. از اين تعداد،30 توده از 10 گونه در سال دوم انتخاب و در قالب طرح دسته‌‌بندي يك‌‌طرفه كشت شدند. نتايج تجزيه واريانس اختلاف معني‌‌داري را بين گونه‌‌ها و بين توده‌‌ها براي صفات زراعي نشان داد. نتايج گروه‌‌بندي گونه‌‌ها و توده‌‌ها توسط تجزيه دانكن به تفكيك صفات ارايه شده است. نتايج تجزيه رگرسيون نشان داد كه 72% از تنوع طول ساقه، توسط صفات عادت رشد، نسبت برگ به ساقه و تعداد روز تا رسيدگي توجيه مي‌‌شود. با توجه به نتايج تجزيه واريانس و تجزيه دانكن گونه‌‌هاي T. echinatum، T. purpureum، T. diffusum، T. hirtum و T. lappaceum به‌ترتيب نزولي از نظر توليد علوفه مي‌‌توانند در سيستم‌‌هاي زراعي كشور به‌عنوان گونه‌‌هاي جديد مورد استفاده قرار گيرند. همچنين چهار توده از گونه‌‌هاي T. echinatum، T. diffusum، T. purpureum جزي پر ارزشترين‌ توده‌‌ها بعد از شبدر زراعي ايراني قرار گرفتند. بذر توده‌‌هاي دگرگشن در سيستم ايزوله و توده‌هاي خودگشن بصورت باز، احياي گرديد و بذر توده‌‌هاي برتر در حد مورد نياز براي آزمايش‌هاي بعدي تهيه گرديد.

Presenca of diversity in the crop genetic resources including forage crops is necessary for sustainable agriculture. To introduce superior germplasms of new clover species to use in the agronomic system this project was performed. A total of 108 accessions belong to 13 clover species were sown in a field experiment in September, 2007. A selection of 30 accessions from 10 species were sown in the second year (September, 2008). One-way ANOVA showed significant differences among the accessions as well as the species for agronomic traits. Grouping of Duncan analysis for the species and accessions were performed for each agronomic trait. Multiple regression analysis explained 72% of variation for stem length at flowering explained by growth habit, leaf stem ratio, and days to ripening traits. Based on the analysis of variance, and Duncan analysis results; T. echinatum, T. purpureum, T. diffusum, T. hirtum, and T. lappaceum in descending order of forage yield can be used in the agronomic systems of Iran as new species. Accessions: 50TN00708, 50TN00822, 50TN00592, 50TN01444, and 50TN01586 of T. echinatum, T. purpureum, and T. diffusum species proposed as high potential accessions after Persian clover. Seed of selected species were regenerated in the isolated system and seed of superior accessions multiplicated for the future experiments.