آسيب‌شناسي برخي اندامهاي مهم ماهيان سوف (Sander lucioperca) و آزاد (Salmo trutta caspius) در حوزه جنوبي درياي خزر با تاكيد بر آلاينده‌ها

Histopathology of some important organs of perch {Sander lucioperca) and salmon {Salmo trutta caspius) in the southern Caspian Sea with emphasis on pollutants

‌اين‌ تحقيق‌ به‌ منظور بررسي‌ آسيب‌شناسي برخي اندامهاي مهم ماهيان سوف (Sander lucioperca) و آزاد (Salmo trutta caspius) در حوزه جنوبي درياي خزر با توجه به آلايندهاي آن دريا انجام‌ پذيرفته‌ است. 20 عدد ماهي سوف با استفاده‌ از تور پره‌ و 20 عدد ماهي‌ آزاد با استفاده از تور ساليك‌ (تور پرتابي) از حوزه‌ جنوبي‌ درياي‌ خزر صيد و از اندامهاي‌ كبد، كليه، آبشش، گناد و عضله‌ آنها نمونه‌برداري‌ و در فرمالين‌ 10 درصد تثبيت گرديد. سپس‌ با استفاده‌ از روش‌ استاندارد بافت ‌شناسي‌ مقاطع 5 ميكرومتر از آنها تهيه‌ و با استفاده‌ از ميكروسكوپ‌ نوري‌ مورد مطالعه‌ قرار گرفتند. اكثر علايم‌ پاتولوژيك‌ از جمله‌ تورم، هيپرتروفي‌ و هيپرپلازي، چسبيدن‌ رشته‌هاي‌ ثانويه‌ به‌ يكديگر، پرخوني، خونريزي‌ و نكروز در آبشش‌ ماهيان سوف و آزاد ديده‌ شد. همچنين پرخوني، خونريزي، دژنرسانس‌ و نكروز لوله‌هاي‌ ادراري‌، گلومرول‌ها و بافت‌ بينابيني‌ از مهمترين‌ علايم‌ ميكروسكوپيك‌ كليه‌ ماهيان‌ آزمايش‌ شده‌ بود. در كبد اين ماهيان‌ عوارضي‌ از قبيل: پرخوني‌ و خونريزي‌ عروق، اتساع‌ و پرخوني‌ سينوزوييدهاي‌ كبدي، هيپرتروفي، دژنراسيون‌ و واكويوله‌ شدن‌ هپاتوسيت‌ها و نكروز بافت‌ كبدي مشاهده‌ گرديد. درگناد و عضلات بررسي شده ضايعات بافتي مشاهده نشد. نتايج‌ اين‌ تحقيق‌ نشان‌دهنده‌ وضعيت‌ بافتي‌ نامطلوب‌ اندامهاي‌ حياتي و مهمي‌ چون‌ آبشش، كليه‌ و كبد ماهيهاي سوف و آزاد حوزه‌ جنوبي‌ درياي‌ خزر مي‌باشد كه مي‌تواند ناشي از اثرات دراز مدت آلاينده‌هاي‌ زيست‌ محيطي‌ از جمله‌ سموم، فلزات‌ سنگين و هيدروكربورهاي‌ نفتي‌ يا عوامل بيولوژيك باشد. هر چند بطور قطع‌ نمي‌توان‌ گفت‌ كه‌ آسيب‌هاي بافتي مشاهده شده‌ باعث‌ مرگ‌ اين ماهيها مي‌شود ولي‌ قطعاً بر‌ رشد و زندگي‌ طبيعي‌ آنها كه‌ در معرض‌ دايمي‌ مواد مسموم‌كننده‌ هستند، تاثير دارد. ضمن‌ اينكه‌ از نقطه‌ نظر بهداشت‌ عمومي‌ چنانچه‌‌ مواد آلاينده‌ زيست‌محيطي باعث بروز چنين آسيبهاي بافتي شده و ميزان اين آلاينده‌ها در بدن‌ ماهيها از حد مجاز و استاندارد بيشتر باشد مصرف‌ چنين‌ ماهياني‌ مي‌تواند براي‌ انسان‌ خطرآفرين‌ و بيماريزا باشد

The histopathology of some important organs of perch (Sander lucioperca) and salmon (Salmo trutta caspius) were studied in the southern part of the Caspian Sea with emphasis on pollutants. Twenty perch and salmon individuals were captured from the southern region of the Caspian Sea, immediately subjected to sampling of the liver, kidney, gills, gonads and muscles which were fixed in 10% formalin. Five yim microscopic slides were prepared from the fixed samples using standard histological methods, and then studied under light microscope. Swelling, hypertrophy and hyperplasia, fusion of secondary lamellae and also congestion, hemorrhage and necrosis of the lamellae were observed in the gill of perch and salmon samples. Congestion, hemorrhage, degeneration and necrosis of the tubules, glomeruli and interstitial tissue of the kidney of the examined fishes were the most important observed signs. Histopathologic signs such as congestion and hemorrhage of the blood vessels, dilation and congestion of the sinusoids, hypertrophy, degeneration and vacuolation of hepatocytes and also necrosis of the liver tissue were the most obvious signs in the liver of the examined fishes. No pathological changes were seen in gonads and muscles. The results showed that the important organs of the studied fish have serious disorders and abnormal conditions, which could be due to the long term exposure to the toxic materials. In terms of public health, higher than standard levels of pollutants in fish body makes them unsuitable for human consumption.