كشاورزان و سبك هاي مديريتي توزيع آب كشاورزي: مطالعه موردي شبكه آبياري سد درودزن استان فارس

Farmers and Agricultural Water Distribution Styles: A Case Study of Doroodzan Dam Irrigation Network, Fars Province

اين پژوهش بر پايه راهبرد پيمايش و با هدف بررسي ادراك و تمايلات كشاورزان استان فارس نسبت به سبك¬هاي مديريتي آب كشاورزي انجام شده است. نمونه مورد مطالعه (244 نفر) با بهره¬گيري از فرمول كوكران و نمونه¬گيري تصادفي ساده، از بين كشاورزان منطقه درودزن مرودشت در استان فارس انتخاب شدند. داده¬هاي مورد نياز پژوهش با استفاده از مصاحبه ساختارمند و با كمك پرسشنامه¬اي حاوي پرسش¬هاي باز و بسته گردآوري شد. روايي پرسشنامه مورد استفاده از سوي گروهي از متخصصان بررسي و تأييد شد و پايايي آن نيز با انجام يك مطالعه راهنما و بر پايه ضريب آلفاي كرونباخ (53/0 تا 74/0) مورد بازنگري و اصلاح قرار گرفت. يافته¬هاي پژوهش حاكي از آن است كه كشاورزان مورد مطالعه از باورهاي منفعت¬گرايانه در خصوص آب و منابع آب كشاورزي برخوردارند. از سوي ديگر اكثريت آنان تمايل و نگرش مثبت به مديريت مشاركتي آب داشته¬اند. علاوه بر آن، به منظور درك بهتر و عميق¬تر خصوصيات كشاورزان مورد مطالعه، از تحليل خوشه¬اي استفاده شد. يافته¬هاي حاصل از تحليل خوشه-اي نشان داد با توجه به ويژگي¬هاي سن، سطح تحصيلات، بُعد خانوار، و سبك¬هاي چهارگانه مديريتي آب كشاورزي، كشاورزان مورد مطالعه را مي¬توان به سه دسته ريسك-پذير، سنتي و ميانه¬رو گروه¬بندي نمود.

This research, applied as a survey approach aimed at investigating farmersʹ tendency and attitudes toward agricultural water management styles (WMSs). Therefore, using Cochranʹs formula and simple random sampling, 244 farmers were selected in Doroudzan region, Iran. The data were acquired by face-to-face structural interviews and as well through a questionnaire that consisted of closed and open ended questions. A panel of experts confirmed the face validity of the questionnaire while the reliability being tested in a pilot study based on Coronbachʹs Alpha coefficient (0.53 to 0.74). The questionnaire was further improved based on the pilot study results. Results indicated that farmers had high utilitarian beliefs regarding agricultural water resources. Also, the majority of farmers had positive attitude and perception towards participatory water management. Cluster analysis was employed to better understand farmersʹ characteristics. Cluster profiles in terms of age, education, family size, utilitarian beliefs, and water distribution styles revealed three clusters of risk prone, traditional, and moderate farmer groups.