مقايسه موضوعي كليله و دمنه(بهرامشاهي) و حديقه سنايي

A Content-based Comparative Study of Kelileh and Demneh (Bahramshahi) and Sanaiʹs Hadigheah

ابوالمعالي نصرالله منشي و حكيم سنايي از نام‌آوران بزرگ ادب فارسي هستند كه حدوداً معاصر يكديگر زيست كرده اند (با اندك تقدّم تاريخي كه از حيث زندگي محتملاً براي سنايي قايليم) و دو اثر سترگ «حديقه الحقيقه» و «كليله و دمنه» را به زبان و فرهنگ غني فارسي ارزاني كرده اند؛ دو اثري كه چون دو ستاره رخشنده در فلك بهرامشاهي درخشيدن گرفته اند. هرچند كه ظاهراً ابوالمعالي به كار ترجمه «كليله و دمنه» ابن مقفّع پرداخته است ولي مي‌دانيم توانمندي مترجم در حيطه زبان و ادب فارسي و عربي او را بر آن داشته است كه چرب‌دستي كند و- به موازات تعهّد و تقيِّد به متن اصلي– متن ابن مقفّع را به آيات قرآني و احاديث نبوي و امثال و اشعار شاعران عرب و عجم بيارايد و خود خواسته است كه در بسط سخن و كشف اشارات آن اشباعي رود و از اين حيث مسلماًٌ خود آفرينشگري دگر است. به همين سبب نگارنده در اين گفتار به مقايسه موضوعي و محتوايي اين دو اثر پرداخته است تا ميزان تاثيرپذيري آنها را بر يكديگر در فضاي فرهنگي عصر غزنويان با تكيه بر حكايات، امثال، اشعار، تلميحات، تعابير و اصطلاحات خاص، مورد ارزيابي قرار دهد كه خود به خود اثرات متن ابن مقفّع بر سنايي نيز تا حدي مكشوف مي‌شود.

Abuʹl-Maʹali Nasr Allah Monshi and Hakim Sanai Are among the most eminent scholars of the Persian literature who lived nearly at the same period. They have bestowed the two invaluable books Hadighah- al- Haghigha and Kelileh and Demneh upon the rich Persian language and culture. These two works glittered like stars within Bahramshaʹs sky. Although Abuʹl - Maʹ Ali has seemingly translated Ibn al- Moqaffaʹs Kalilah and Dimnah, we are well-aware that he has manifested his skill because of his proficiency in both Persian and Arabic literature. Besides, by considering fidelity to its original, he has ornamented Ibn al-Moqaffaʹs writing with quaint verses, Prophetʹs saying , Adages, and the poem poetry of Iranian and Arab poets. In addition, he has meant to express the content in a more profound and immense way, and he has definitely had a new creation. Therefore, the researcher has compared these two works from the viewpoint of content to examine their mutual influence upon one another within Ghaznaviʹs cultural atmosphere by relying on anecdotes, Adages, poems, allusions, and special expressions and interpretations .As a result, the Ibn al-Moqaffaʹs influence on Sanai would be more illuminating than before.