توسعه و امنيت در آمايش مناطق مرزي ايران

توسعه و امنيت در آمايش مناطق مرزي ايران

نظام برنامه ريزي كشور، نظامي است چند سطحي، كه مهم تر از تعدد سطوح آن، ارتباطاتي است كه اين سطوح با يكديگر برقرار مي نمايند. بر اساس اين ارتباطات، تعامل ميان مسيولين و برنامه ريزان كه در سطوح مختلف كار مي‎كنند تنظيم مي-شود. به اين ترتيب، هر چه يك نظام برنامه ريزي منظم تر و از يكپارچگي بيشتري برخوردار باشد، كارايي آن بيشتر مي شود. در رابطه با كشوري مانند ايران كه حدود 60 سال سابقه برنامه ريزي توسعه را تجربه كرده است، ولي هنوز با مشكلات اساسي مواجه است، شناخت نظام مند (سيستماتيك) ارتباط بين اجزاي نظام برنامه ريزي و جايگاه هر جزي در كل نظام، اهميت ويژه اي دارد. آمايش مناطق مرزي در ايران، به دليل وجود مرزهاي طولاني و قرارگيري بيش از نيمي از استان هاي كشور در مرزهاي بين المللي با كشورهاي همجوار، از جايگاه ويژه اي در نظام برنامه ريزي كشور برخوردار است. بنابراين، هدف اين مقاله، ضمن تبيين جايگاه آمايش مناطق مرزي در نظام برنامه ريزي كشور؛ شناخت عناصر و مولفه آن، چگونگي ارتباط اين عناصر با ديگر عناصر نظام برنامه-ريزي كشور و شناخت اهميت و ضرورت پرداختن به آمايش مناطق مرزي است. همچنين، علاوه بر شناخت پايه هاي نظري و نظريه هاي مربوطه، تجربه هاي كشورهاي مختلف جهان و نيز تجربه هاي ايران در آمايش مناطق مرزي؛ راهبردها، سياست ها و نيز راه كارهاي برخورد با مشكلات مناطق مرزي و نتايج به دست آمده در اعمال سياست هاي نوين، مورد توجه قرار مي گيرد. نتيجه گيري مطالعات اين مقاله نشان مي دهد؛ توسعه و امنيت در مناطق مرزي لازم و ملزوم يكديگر است. همچنين، شدت عدم تعادل منطقه اي ميان مناطق مرزي و مناطق داخلي در ايران بر توسعه ملي تاثيرگذار است. به عبارت ديگر، اگر چه توسعه نيافتگي در مناطق مرزي كه منجر به ناامني مي شود، اثرات خود را بر توسعه نيافتگي و ناامني در كل كشور مي گذارد. اما موانع ذهني و عيني زيادي تا-كنون باعث شده است اين گونه تاثيرات منفي ادامه داشته باشد. آمايش مناطق مرزي سعي دارد اين موانع را بردارد، و با ارايه يك نوع برنامه ريزي فضايي- راهبردي، توسعه يكپارچه و پايدار ملي را تحقق بخشد.

The planning system in Iran is a multi-level system in which the relationship between the levels is more important than the number of the levels. According to this relationship, authorities in different levels adjust their interaction; thus the process will be more sufficient if the system be organized and integrated. In a country such as Iran with more than 60 years of experience in systematic development which still is facing fundamental problems, an understanding of the systematic relationship between the components of the planning regime is more highlighted. In this regard the Spatial Planning of the border regions is highly important because of the long borders with the neighbor countries and the fact that more than half of the provinces in Iran are located in the vicinity of the international borders. The aim of this paper is to emphasis on the spatial planning of the border regions, and highlighting its elements and factors and the relationship between the factors and the other parts of the planning system. In this regard different theories will be discussed as well as the experiences of spatial planning in Iran and the other countries. Moreover, the guidelines and strategies in approaching the problems of the border regions and the achieved outcome will be highlighted. The outcome of this research shows the great correlation between developments and security in the border regions. It also highlights the unbalanced condition between the inner regions and the border regions in Iran; the condition which affects the national development. In the other word, neglecting the border regions in terms of development can cause insecurity and degeneration of the other parts of the country; however, so many subjective and objective obstructions have caused this condition to be continued. The spatial planning system of the border regions tries to present a spatial-strategic planning in order to facilitate the national sustainable development.