بررسي آماري دبي و رسوب حوضه آبريز قره سو (استان گلستان)

جريان آب در بسترهاي فرسايش‌پذير، سبب جابجايي مواد در دامنه كوه‌ها و بستر رودها مي‌شود كه اين فرايند انتقال يا آورد رسوب ناميده مي‌شود. هدف اصلي پژوهش‌هاي انتقال رسوب، يافتن رابطه‌اي ميان مقدار ذرات انتقال يافته، پارامترهاي هيدروليك و مشخصات مواد بستر رود است. اين نوع مطالعات، در چند دهه گذشته مورد توجه زيادي بوده است. در تحقيق حاضر با استفاده از داده‌هاي دبي، رسوب و بارندگي ايستگاه‌هايي كه حداقل داراي آمار 20 ساله بودند، به مطالعه روابط دبي و رسوب حوضه آبريز قره سو واقع در استان گلستان پرداخته شده است. جهت تخمين ميزان رسوبدهي از انواع روش‌هاي رگرسيوني استفاده شده است. بعد از مرتب كردن داده‌ها و برآورد رابطه رگرسيوني دبي، رسوب و بارندگي، مقادير سالانه و ماهانه ايستگاه‌ها مورد تحليل قرار گرفت و بهينه‌ترين روش در تعيين رابطه دبي و رسوب برآورد شد. همچنين، جهت تحليل زمين شناسي، نقشه‌هاي زمين شناسي با مقياس 1:100000 تهيه و براي پردازش رقومي شدند. نتايج حاصله نشان داد به رغم اينكه ايستگاه سياه آب بالاترين ميزان دبي را دارد، اما بالاترين ميزان رسوب دهي سالانه مربوط به ايستگاه غاز محله است و به لحاظ زماني، بيشينه رسوب معلق در مهرماه رخ مي‌دهد. عموما، تاثير بارندگي بر دبي و رسوب رودهاي حوضه ضعيف است. با اين حال رسوب ايستگاه غاز محله تاثير بيشتري از بارندگي پذيرفته است. از ديدگاه زمين شناسي نيز از آنجا كه بيشتر مساحت حوضه از لس و آبرفت تشكيل شده، رسوب دهي زياد در برخي ايستگاه‌ها بويژه ايستگاه غاز محله كه شيب نسبتا بالايي دارد، مشاهده شده است. روش تواني، بهترين برازش درايستگاه‌هاي مورد مطالعه بوده‌است.

The water flowage in erodable surfaces causes displacement of materials on mountain slopes and river beds that is called transport or sediment bringing. The main aim of sediment transport research is finding a relationship between the amount of transported materials, hydraulic parameters and characteristics of river bed materials. These kinds of researches in the last decades are getting very interesting. In this research, by use of discharge, sediment and precipitation of the stations with at least 20 years data, the relationship of discharge and sediment in Ghare Sou drainage basin in Golestan Province was considered. We used the regression method in the way of estimating sediment yield. After arrangements of data and estimating regressional relationships of discharge, sediment yield and precipitation, the amount of monthly and yearly stations were analyzed and the best choise in determining the relationship between discharge and sediment yield was selected. Also in order to analyze geologic formation, geology maps with the scale 1:10000 were digitized. Results showed that although Siysh Ab had the highest discharge amount, Ghaz Mahale hydrometer station showd the highest sediment amount and the maximum suspended load in the month of Mehr. Generally the effect of precipitation is low on discharge and sediment yield of the rivers, and only recorded sediment of Ghaz Mahale gets more effects from precipitation. From geological point of view, a major part of drainage basinis formed from loess and alluvium. Sediment yield is high in some stations especially in Ghaz Mahaleh in wich the slope is relatively high. The result of the research introduces the exponential model as the best fitness in considered stations.