مطالعات ميان رشته اي : مباني و رهيافت ها

مطالعات ميان رشته اي : مباني و رهيافت ها

پيدايش علوم و رشته‌هاي جديد و معضلات مربوط به رهيافت تحويلي‌نگري در عرصه علم و دانش، ضرورت پيدايش مطالعات ميان‌رشته‌اي را تبيين مي‌كند. گرچه برخي از انديشمندان سابقه مفهوم مطالعه ميان‌رشته‌اي را به يونان باستان مي‌رسانند، سابقه اين‌گونه از مطالعات به حدود 150 سال پيش مي‌رسد و اوّلين مراكزي كه به مطالعات ميان‌رشته‌اي پرداختند آزمايشگاه‌هاي صنعتي بودند. مطالعات ميان‌رشته‌اي هم مانند هر پديده يا تيوري ديگري بر مبنا يا مباني‌اي استوارند. مباني آن كدام‌اند و چه دسته‌بندي‌اي دارند؟ اين مباني چگونه اين رهيافت را توضيح مي‌دهند؟ اين مقاله سه دسته مبنا براي مطالعات ميان‌رشته‌اي پيشنهاد مي‌كند: مباني منطقي، مباني معرفت‌شناختي، و مباني معرفتي. كثرت‌گرايي روش‌شناختي از مهم‌ترين مباني منطقي آن است. همچنين، انسجام از مهم‌ترين مباني معرفت‌شناختي اين رهيافت است. سرانجام، سيستم‌هاي پيچيده و ضابطه‌هاي مربوط به آن از مباني معرفتي مطالعات ميان‌رشته‌اي‌اند. مقاله مي‌كوشد تا مطالعات ميان‌رشته‌اي را بر اساس مباني يادشده توضيح دهد و ويژگي‌هاي هر يك از مباني را تبيين كند و، همچنين، برخي سوالات فرعي را بررسي كند؛ مانند تعاريف مطالعات ميان‌رشته‌اي، انواع آن، و گسترش آن در تمام زمينه‌ها و رويكردها در مطالعات ميان‌رشته‌اي. مطالعات ميان‌رشته‌اي از نوع چندتباري است. مسايل چندتباري ريشه در علوم گوناگون دارند و از طريق يك علم واحد قابل بررسي نيستند. مطالعات دين و اخلاق حرفه‌اي از علوم چندتباري هستند. مطالعات ميان‌رشته‌اي از ضرورت‌ها در علوم انساني است. علوم انساني به دليل پيچيدگي و چندضلعي بودن موضوع آن، يعني موجود انساني، نمي‌تواند به صورت علوم تك‌تباري بررسي شود.

The appearance of new sciences and conflicts arising from reductionism in domain of science and knowledge, explains the necessity of interdisciplinary studies. Some scientists believe the history of interdisciplinary studies is rooted in ancient Greece, but in fact interdisciplinary studies started in industrial laboratories, the first center for interdisciplinary studies, about 150 years ago. Like every phenomenon interdisciplinary studies base on some foundations. What kink of sorts do they have? How these foundations explain this approach? This article proposes three foundations; logical base, epistemological base and cognitive base. The methodological pluralism is the most important logical base for interdisciplinary studies. Integration is the most important epistemological base in this approach. Finally complicated systems and their formulas are the most important cognitive base in Interdisciplinary approach. This article tries to explain interdisciplinary studies by these bases and then tries to explain traits of these bases. It also surveys some offshoot problems such as definitions of interdisciplinary approach, kinds of it and its expansion in all of fields. The interdisciplinary approach is multiple origins. The multiple origin problems are rooted in various sciences and they cannot be survey by single science. The study of religion and professional ethics are samples of multiple origin disciplines. Interdisciplinary studies are necessary for humanities because of its complex subject, that is, human. So it cannot study by single science.