تحليل مباني و رويكرد شهيد صدر به تفسير موضوعي

The Analysis and Apprach of Martyr Sadr on Subject Exegesis

تفسير در ميان مسلمانان همواره به دو روش انجام مي‌يافته است. نخست تفسير ترتيبي است كه از ديرباز شيوه‌اي رايج بوده و غالب مفسران براساس چينش سوره‌هاي قرآن در مصحف شريف، به تفسير پرداخته‌اند. و ديگري تفسير موضوعي است كه نسبت به روش پيشين نهالي نو پاست. اين روش تفسيري اگر چه در كلام پيامبر گرامي اسلام و امامان معصوم عليهم السلام يافت مي‌شود؛ اما در سده‌هاي گذشته شيوه غالب درميان مسلمانان همواره روش ترتيبي بوده است. در آغاز قرن چهاردهم با توجه به تحولات سياسي و اجتماعي جوامع بشري از جمله جهان اسلام، روي كرد مفسران به تفسير موضوعي افزون گشت. شهيد صدر از آن دسته مفسراني است كه توجه به تفسير موضوعي را در جهان معاصر ضرورتي اجتناب‌ناپذير براي مسلمانان مي‌داند. البته نگاه وي به تفسير موضوعي با ساير مفسران موضوعي متفاوت است. او معتقد است تفسير موضوعي زماني شكل مي‌گيرد كه مفسر پيش از مراجعه به قرآن از جهان واقع آغاز كند. از اين‌رو شيوه تفسيري وي محاوره با قرآن و استنطاق از آن است. اين ديدگاه شهيد صدر چنانكه خود اظهار داشته مبتني بر كلام اميرمومنان در نهج البلاغه است كه مسلمانان را به استنطاق از قرآن فراخوانده است تا بدين سان قرآن متناسب با نيازهاي انسان در هر دوره به سخن آيد و از مشكلات جوامع بشري گره‌گشايي كند.

Exegesis has usually been performed by two main methods: Methodical or Systematic,and Topic or Subject.The former has been prevailing since the very early times as most commentators and interpreters have applied it to interperet the Quranic chapters.The latter is relatively in his infancy in relation to the former,and though it is found in the words of the Holy Prophet and those of the pure infallible Imams(PBUT),it was the common method of interpretation among most Muslim scholars during the past centuries. During the 14th century,regarding the political and social transformations of the human societies including the world of Islam,most exegesis scholars were interested in the subject method more and more. Martyr Sadr is among those who consider the subject method inevitable for the Muslim scholars in the modern and contemporary world.He has a different view in this context with other interpreters.He believes that the subject method begins to form+ when a Muslim interpreter should begin with the real world before referring to the Holy Qurʹan. The present paper is an attempt to study Martyr Sadrʹs viewpoint in applying the subject method in exegesis based upon the discourse and speech with the Glorious Qurʹan .His interpretation ,as he suggests,is based on the Comander -of- The Faithful,Imam Ali(a.s.),in Nahjulbalqa,Calling for Muslims to discourse and speak with the Qurʹan,so that in that manner,they should interpret the Holy Qurʹan to suit the requirements of each period of the human societies to meet the needs and wants of community while speaking to them.