لزوم سطح عايق براي جمع‌آوري آب باران در نواحي نيمه‌خشك

Necessity of Impervious layer for Rain Water Harvesting in Semiarid Areas

ايجاد پوشش گياهي دايمي و داراي بازدهي اقتصادي از راه‌هاي كنترل فرسايش در دشت‌هاي دامنه‌اي به روش مشاركت مردمي است. به همين منظور ايجاد سامانه‌هاي سطوح آبگير باران همراه با افزايش ضريب رواناب سطحي خصوصاً دربارش‌هاي حداقل روزانه لازم مي‌باشد. با توجه به نياز كشور و استان زنجان به استفاده از روش‌هاي مناسب ايجاد سامانه جمع‌آوري آب باران با هدف تامين آب و توسعه باغات مثمر در اراضي شيب‌دار اين طرح تحقيقاتي در ايستگاه قره‌چريان زنجان اجراي گرديد. نظر به اينكه ايستگاه سينوپتيك زنجان بعنوان ايستگاه معرف شرايط اقليمي نيمه‌خشك محسوب مي‌گردد. لذا فراواني بارش‌هاي روزانه در هر ماه و براي يك دوره آماري 45 ساله و براي مقادير بيشتر از صفر، 1، 5 و 10 ميلي‌متر تهيه گرديد. سطوح آبگير با تيمارهاي سطح عايق، نيمه‌عايق و طبيعي در چهار تكرار بر روي سطح شيب‌دار ايجاد و ميزان بارش روزانه و عمق رواناب اندازه‌گيري شد. نتايج نشان داد كه ميزان فراواني بارش‌هاي روزانه با عمق مساوي يا بيشتر از 1، 5 و 10 ميلي‌متر در ماه‌هاي گرم شامل تير، مرداد و شهريور بترتيب داراي متوسط فراواني وقوع حدوداً يك بار در يك، سه و ده سال هستند. تجزيه واريانس، مقايسه ميانگين‌ها و تحليل رگرسيوني بين عمق بارندگي روزانه و عمق رواناب ايجاد شده نشان مي‌دهد كه تيمارها داراي تفاوت آماري معني‌دار در سطح يك درصد خطا مي‌باشند. همچنين حد آستانه بارندگي براي شروع رواناب براي سطوح عايق، نيمه‌عايق و طبيعي در حدود 1، 4 و 7 ميليمتر و متوسط درصد ضريب رواناب 9/43، 15/12 و 04/3 مي‌باشد.

Establishing permanent plant cover with economical efficiency and rural participatory is a way to control water erosion of piedmonts. For this purpose, making rain water harvesting micro- catchments sys¬tems along with increasing surface runoff coefficient is necessary especially during low daily rainfalls. This research project established in Garacharyan station of Zanjan with regard to requirement of country and province of Zanjan. Because Zanjan synoptic station is considered to be the index of semiarid climate couditions, so the daily rain frequency is prepared for every month, 45 years statistied duration and for val¬ues larger than 0, 1, 5 and 10 mm. The surface treatments of rain water harvesting plots were impediment, semi impediment and natural with 4 blocks that established on a slope and measured the depth of daily rainfall and caused runoff. The results show that daily rain frequency with depth equal to 1, 5 and 10mm or larger, have average frequency of occurence of one time in one, three and 10 years, respectively, in warm months of July August and September. The variance analysis, mean comparing and regression analysis between depth of daily rainfall and runoff showed that the treatments have significant differences at 1% level. So the threshold of daily rainfall for runoff occurrence due to treatments of impediment, semi imped¬iment and natural are 1, 4 and 7 mm and average runoff coefficients are 43.9, 12.15 and 3.04 percent, respectively.