بررسي روند توزيع جغرافيايي جمعيت ايران ، آينده نگري، مشكلات و راهبردها

بررسي روند توزيع جغرافيايي جمعيت ايران ، آينده نگري، مشكلات و راهبردها

بررسي روند توزيع جغرافيايي جمعيت ايران ، آينده نگري، مشكلات و راهبردها دكتر مجيد ياسوري چكيده: روند گذشته سكونت گزيني در ايران حكايت از عدم تعادل شديد بين مناطق مختلف كشور دارد. بر اساس نتايج سرشماري هاي گذشته توزيع جغرافيايي جمعيت در بين استان هاي مختلف و مناطق شهري و روستايي دچار تغييرات اساسي بوده است. در حالي كه در سال 1335 بيش از 80 درصد جمعيت كشور در نقاط روستايي سكونت داشتند، امروزه اين رقم به حدود 30 درصد تنزل يافته است. به علاوه حركات جمعيتي نيز به سوي چند استان متمركز شده و اين روند باعث شكل گيري و توزيع نامتناسب جمعيت در پهنه سرزمين شده است. به نظر مي رسد با توجه به روند رشد جمعيت تراكم نسبي از 42 نفر در سال 85 به 54 نفر در سال 1404 و همچنين تراكم بيولوژيك در اين مدت از 4 نفر در هكتار به 5 نفر افزايش خواهد يافت. هرچند در توزيع جغرافيايي جمعيت ايران عوامل طبيعي به عنوان مهمترين عوامل ذكر مي شود لكن عوامل اقتصادي، اجتماعي و سياسي نيز در اين زمينه نقش موثر ايفا كرده اند. در دو دهه گذشته مهمترين عوامل موثر در توزيع جغرافيايي جمعيت سياستگذاريها و سرمايه گذاري هاي انجام شده در برنامه هاي قبل و بعد از انقلاب اسلامي بوده است. وجود نابرابري هاي فضايي در زمينه برخورداري از امكانات اقتصادي، رفاهي و زيربنايي همواره يكي از مهمترين عوامل حركات جمعيتي بوده است. در آينده نيز جمعيت كشور در ابعاد استاني، شهري و روستايي همچنان به سوي عدم تعادل شديد پيش مي رود. در اين صورت ناگزير بسياري از اعتبارات دولتي صرف ايجاد زيرساخت ها و ارايه خدمات به جمعيت شهرهاي بزرگ خواهد شد و مناطق ديگر از خدمات و سرمايه گذاري هاي لازم بازمانده و نابرابري هاي فضايي تشديد خواهد شد. اين نابرابري ها باعث جابجايي نيروي كار و سرمايه مي شود. بنابراين توزيع بهينه امكانات و خدمات در سطح سرزمين مي تواند در توزيع متناسب جمعيت و كاهش نابرابري هاي فضايي موثر باشد. واژگان كليدي: جمعيت، توزيع جغرافيايي جمعيت، ويژگيهاي راهبردي جمعيت، جمعيت شهري، جمعيت روستايي.