سير و تطور مفهوم خدا در فلسفه غرب از هابز تا نيوتن

در اين مقاله، سه مرحله طلوع، رشد و افول خداشناسي طبيعي((Deism بررسي و نقد شده است. در مرحله نخست، خداشناسي طبيعي، عقل و وحي را بديل به سوي حقايق بنيادي مي‏داند كه هر دو به طور مستقل مي‏تواند ما را به خدا و جاودانگي روح هدايت نمايد. اين خداشناسي در مرحله دوم، تحت تاثير پيشرفت علم، انسان را از خداي معبودِ اديان به سوي يك »مهندس فلكي« سوق مي‏دهد. اين خدا، همان خداي »رخنه پوش« است، نه خداي آفريدگار و آموزگار. مرحله سوم، دوران مهجوريت و غيبت »مهندس فلكي« يا »خداي رخنه پوش« است، زيرا»اين خدا« ماشين عظيم جهان را به امان خود رها كرده و اصلاً در تاريخ و تجربه بشري حضور ندارد و شنونده حاجات انسان نيست. سرانجام الهيات طبيعي به دلايل1) ضعف دروني برهان نظم، يعني يگانه برهان مورد استناد خداشناسان طبيعي؛ 2) انتزاعي بودن مفاهيم اين الهيات؛ 3) در افتادن با وحي و سيطره كليسا به حال سقوط و مرگ در آمد. توماس هابز، هنري مور، رابرت بويل و اسحق نيوتن در سير و تحولات خداشناسي طبيعي بسيار تاثيرگذار بودند و تلقي آنان از ماهيت علم و روش آن نيز، به نحو آشكاري در ذهن فلاسفه و متالهان بعد از خود، نفوذ چشمگيري داشته است؛ همچنانكه اينان نيز متاثر از دكارت، نقاد او و غالباً شريك در غرض او بودند. هدف ديگر از نگارش اين مقاله، تحليل مباحث فوق از ديدگاه اين چهار نفر و نقد و نظر پيرامون آراي آنان در خصوص تصور مفهوم خداست.