رويكردي جامعه شناختي به مفهوم خدا

مفهوم خدا، پس از مدت ها كه در جامعه شناسي دين، به حاشيه رانده شده بود، با رويكردهاي جديد جامعه شناسي دين، دوباره اهميت خود را بازيافته است. اين مقاله، با تاكيد بر مفهوم خدا به عنوان يكي از بنيادي ترين مفاهيم جامعه شناسي دين و با رويكردي جامعه شناختي و برون ديني، به دنبال بررسي منشاها، پويايي ها و اثرات اجتماعي مفهوم خداست. هر چند اين مفهوم با وجود متعالي خداوند يكي نيست و نبايد با آن اشتباه گرفته شود چرا كه مفهوم و تصور ما از خدا متحول و متكامل مي شود نه وجود متعالي خداوند كه از هر گونه تطور و تكامل مبراست. نتايج اين مطالعه نشان مي دهد كه افزون بر ريشه هاي روان شناسانه و انسان شناسانه، مفهوم جامعه شناختي خدا در يك رابطه ديالكتيكي هم محصول ساختارها و شرايط گوناگون اجتماعي است و هم عميقاً بر آنها تاثير مي گذارد. اين مفهوم همواره طي زندگي اجتماعي بشر متحول و پويا بوده، طوري كه پس از روشنگري و در دوره مدرن و پست مدرن، تحولات زيادي را پشت سر گذاشته است. طرفداران بازسازي مفهوم خدا نيز بر فهم تازه و متناسب با شرايط جديد انسان، جامعه و جهان تاكيد دارند.