پالينواستراتيگرافي و چينه نگاري سكانسي سازند گورپي در برش دره شهر، جنوب شرق ايلام

Palynostratigraphy and sequence stratigraphy of the Gurpi Formation in Darreh-Shahr section, southeast of Ilam

سازند گورپي يكي از سازندهاي حوضه رسوبي زاگرس به شمار مي رود كه به لحاظ حفظ شدگي خوب مواد آلي در آن مورد مطالعه قرار گرفته است. ارتباط زمين شناسي متفاوتي از نظر سني براي اين سازند در نواحي مختلف زاگرس (در لرستان كامپانين تا پاليوسن، در خوزستان و فارس سانتونين - ماستريشتين)، پيشنهاد شده است. مطالعه فرامينيفرهاي پلانكتونيك، سن كامپانين پيشين تا انتهاي دانين و نانوپلانكتونهاي آهكي، سن سانتونين پسين تا انتهاي دانين را براي اين سازند در اين برش نشان مي دهد. مرز بين كرتاسه و ترشيري با توجه به حضور فرامينيفرهاي ايندكس، به صورت پيوسته و محيط رسوبگذاري سازند در اين برش با توجه به رخساره هاي ميكروسكپي و برخي از پوسته هاي ارگانيكي داينوفلاژله شاخص محيطي، محيط عميق يا درياي باز تعيين گرديده است. به دليل تشكيل اين سازند در نواحي عميق حوضه رسوبي زاگرس، انجام مطالعات چينه نگاري سكانسي و تعيين واحدهاي سكانسي با استفاده از داده هاي رسوب شناسي با مشكلات زيادي همراه است. از اين رو، استفاده از شواهد فسيلي به منظور تفكيك واحدهاي سكانسي در اين مطالعه مورد توجه قرار گرفته است. همچنين سعي شده تا ضمن تفكيك زون هاي داينوفلاژله‏، اين زون ها با زون هاي نانوفسيلي مطابقت داده شوند و با بررسي شواهد فسيلي و تطابق آن با داده هاي رسوبي، واحدهاي سكانسي موجود در اين سازند، تفكيك گردد. نتايج حاصل از بررسي هاي پتروگرافي بر روي 75 مقطع نازك و مطالعات پالينولوژيكي بر روي 200 اسلايد منجر به تشخيص سه زون داينوفلاژله Carpatella cornuta , Dinogymnium acuminatum , Odontochitina operculata گرديده است و اين زون ها با زون هاي نانوپلانكتوني مطابقت داده شد. از شمارش سه گروه اصلي مواد آلي موجود در اسلايدها و ترسيم داده هاي بدست آمده بر روي دياگرام مثلثي تايسون، سه رخساره پالينولوژيكي (IV:Shelf to basin transition ، VII,VIII:distal dysoxic-anoxic shelf و IX: Distal suboxic-anoxic basin) و با مطالعه مقاطع ميكروسكپي، سه رخساره ي ميكروسكپي تعيين گرديده كه نمايانگر يك محيط دريايي نسبتاً عميق در انتهاي شيب قاره مي باشند. با تعيين فاكتورهاي اصلي سنگ شناسي و فسيل شناسي رخساره ها، تعيين رخساره هاي ميكروسكپي ، ضريب اندازه آلوكم ها ، روند دوري - نزديكي ، نسبت هاي عناصر اصلي مواد آلي و پالينوفاسيس مربوط به هر نمونه، سكانسهاي رسوبي موجود در توالي تعيين گرديدند. مرزهاي محدود كننده اين سكانس ها به دليل اينكه در نواحي عميق حوضه قرار دارند و هيچگونه خروج از آب صورت نگرفته است، از نوع رده دو (Type II) تعيين شده و با توجه به بازه زماني گسترش آنها به عنوان سكانس رده سه معرفي گرديد.

Gurpi Formation is one of the most important formations in Zagros basin in term of good preservation of organic matters (OM). Different ages have been quoted to this formation for different regions such as Luretan (Campanian-Paleocene), Khozestan and Fars (Santonian-Mastrichtian). Planktonic foraminifera confirm the age of Early Campanian - Late Paleocene and calcareous nan-noplanktons Late Santonian - Late Danian for the Gurpi formation in Darreh-Shahr section. The Cretaceous-Tertiary boundary (K-T) is continuous in this section as the index planktonic foraminifera have been encountered. According to the recorded microfacies and indices dinocysts, an open marine environment is proposed as depositional setting of the formation. Sequence stratigraphy and differentiation of units on the basis of sedimentary evidences, is difficult due to its deposition setting in a deep basin and slight variationin its constituent microfacies. In such a deep basin, fossil are useful in assessment of depositional sequence. We also identified three dinocyst zones and correlated them with nannofossil zones. For this purpose, after field studies, 75 thin sections for microfacies and petrographical studies and 200 palynological slides from 40 samples have been prepared using standard processing method. After plotting data, three major components of organic matters on palynofacies chart (Tyson 1993), three Palynofacies types (IV: shelf to basin transition, VII-VIII: distal dysoxic-anoxic shelf and IX: distal suboxic-anoxic basin) have been determined. Petrophysical studies such as microfacies, elasticity index, depositional setting, and palynological analysis such as changes in frequency of three major constituents of organic matter and correlation of all data, enabled the authors to differentiate three third-order depositional sequences with two sequence boundaries type II in this formation.