رابطه انسان با حق‌تعالي، براساس مباني هستي شناختي عرفاني

وحدت شخصيه وجود از مهم ترين مباحث عرفان نظري است؛ بدين بيان كه يك وجود بيش نيست و كثرات عالم، تجليات اويند، زيرا عدم تناهي‌اش، جايي براي غير نمي ‌گذارد. براين اساس، سخن عارفان در مورد چينش مراتب هستي كه پس از ذات، تجليات علمي و خلقي را دربرمي ‌گيرد، منافاتي با وحدت وجود نداشته بلكه كثرات را شيون حق قلمداد مي‌كنند. ارتباط حق‌تعالي با اين تجليات و كثرات، از دو راه است، الف. سلسله ترتيب؛ ب. وجه خاص. مراد از سلسله ترتيب، وسايط فيض الهي است و وجه خاص كه اولين بار محيي‌الدين بر آن تصريح نموده، ارتباط بي واسطه با حق است. اساس تحليل عارفان از اين رابطه، وحدت وجود و خاصيت اطلاقش است كه به تبع اين اطلاق، در تمامي كثرات كه مظاهر مقيد او هستند، حضور وجودي دارد. بر اساس وجه خاص، حق‌تعالي با هر شيي البته به ميزان حصه وجودي‌اش مرتبط است؛ با اين حال، از جهت اكثر افراد به دليل غلبه احكام امكاني، اين باب، مورد غفلت است كه با تلاش در جهت افزايش احكام وحدت، آن را مي‌يابند. با وجه خاص، حق از خود انسان به او نزديك‌تر بوده و به جهت غلبه احكام وجوبي، انتساب وجود به حق، از انتسابش به انسان، اوكد است. وجه خاص با عين ثابت اشيا كه سهم شيي را از حصه وجودي حقاني معين مي‌كند، پيوند داشته و در حقيقت، ارتباط هر شيي با حق، از جهت عين ثابت اوست. پژوهش حاضر، درصدد بررسي چگونگي رابطه انسان با حق بر اساس مباني هستي‌شناختي عرفاني است و سعي شده با نگاهي نسبتاً جامع، احكام آن بررسي شود.