نقدي بر دوره 2820 سالي در گاهشماري هجري شمسي

نقدي بر دوره 2820 سالي در گاهشماري هجري شمسي

دوره‌ها ركن ركين گاه‌شماريهاي ايراني از آغاز تا به امروز بوده است. در دوران هخامنشيان گاه‌شماري شمسي ـ قمري با دوره 19ساله به كار مي‌رفته است. سلوكيان گاه‌شماري شمسي‌ ـ قمري با دوره 25 ساله را به كار مي‌بردند. اشكانيان در آغاز همان شيوه سلوكيان را ادامه دادند، ولي به زودي با مبدا مستقلي كه از شروع سلطنت سلسله خود تاسيس كردند گاه‌شماري شمسي را رسميت دادند. در دوره ساسانيان گاه‌شماري دوره اشكانيان به دو صورت عرفي و وهيژكي (بهيزك) متداول گرديد. دوره برقراري كبيسه در هر 120 سال در دوره ساسانيان موضوع مطالعات بسياري از محققان ايراني و شرق‌شناسان شده است.كبيسه مضاعفي كه در سال 461م در دوران سلطنت فيروز (459-484 م) پسر يزدگرد دوم در گاه‌شماري وهيژكي برگزار شده است، نزديك به 600 سال يعني تا تاسيس مبدا گاه‌شماري جلالي نقطه عطف محاسبات برقراري كبيسه در گاه‌شماريهاي ايراني در ايران و حتي ساير مناطق در قلمرو اسلامي بوده است. شيوه برگزاري كبيسه در گاه‌شماري جلالي يكي از افتخاراتي است كه منجمان و رياضي‌دانان ايراني نزديك به هزار سال پيش به آن دست يافته‌اند. متاسفانه هيچ‌گاه و حتي در دوران معاصر براي كاربرد دوره‌هاي برقراري كبيسه و بسياري ديگر از اركان اصلي گاه‌شماري محمل قانوني لازم تدارك ديده نشده است. تاريخ و سنتهاي ملي ديرپاي مردم قوي‌تر از هر محمل قانوني كاستي‌ها را تا حدي جبران نموده است. دوره 2820 سالي از ابداعات اخير است، امّا دقت عمل و كارايي دوره 128 سالي را كه ردپاي آن از سالها پيش در زيجها و اسناد معتبر موجود است و كبيسه‌هاي گاه‌شماري هجري شمسي در پنجاه سال اخير با آن تطبيق مي‌شود، ندارد.

Periods are the most important parts of the Iranian calendars. During the Achaemenien dynasty the lunisolar 19-year system was in official use. The lunisolar 25-year cycle of intercalation was in use by the Seleucid. At first the Arsacid used the same way of the Seleucid, but then used the solar calendar with the era of the first king of the dynasty. During the Sassanid era the Arsacid calendar became popular in two forms of common civil (or khir?j?) and Vahijkik (one month intercalation in every 120 years). The period of leap years in every 120 years during the Sassanid era have been studied by Iranian researchers and orientalists. The doubled intercalary which was two months simultaneously in 461 A.D. during Fir?z monarchy (the son of Yesdgerd II, 484-459 A.D.), has been the turning point of intercalary not only in the Iranian calendar but also in other Islamic possessions for about 600 years. The new way of intercalary which was applied in Jal?l? calendar is an honor for the Iranian mathematicians and astronomers which found it about 1000 years ago. Unfortunately, there would never be a periodical usage for the leap years, even in the present formal Hejira solar calendar. The 2820-year intercalation period is one of the new innovations which presented by some modern researchers, but its way lacks accuracy and efficiency of the 128-year historical intercalation period.