بررسي و تحليل مقدماتي ترجمه فارسي زيج شُستَكَه

بررسي و تحليل مقدماتي ترجمه فارسي زيج شُستَكَه

مقاله حاضر حاوي ويرايشي از ترجمه فارسي زيج شُستَكَه است كه حسين بن موسي هرمزي، اخترشناس ايراني، آن را در حدود 10 قرن پيش به عربي نگاشته است. اين رساله كوتاه برخلاف عموم زيجها، شامل جدولهاي مفصل نجومي نيست و تنها دو جدول نسبتاً مختصر دارد كه به محاسبه اجتماع و استقبال ماه و خورشيد و به رويت هلال ماه مربوط مي‌شود. روش هرمزي براي محاسبه طول دايره البروجي ماه و خورشيد و سيارات مبتني بر استفاده از تقويمهاي نجومي چهار سال اخير نسبت به سال مورد نظر است. هرمزي عملاً از دوره تناوب هاي شناخته شده هر جرم سماوي براي تعيين طول سماوي آن استفاده مي‌كند. در پايانِ ويرايشِ ترجمه فارسي زيج شستكه، تحليل مقدماتي روشهاي هرمزي و نيزتصوير يك نسخه خطي عربي بسيار كهن آمده است.

This article provides an edition of the Persian translation of Z?j-i Shustaka written originally in Arabic by an Iranian astronomer, Husayn b M?s? Hurmuz?, around 10 centuries ago. Different from most known Z?jes, this short treatise does not include many detailed tables. It only has two relatively small tables for calculating the conjunctions and oppositions of the sun and the moon, and the lunar crescent visibility. Using the astronomical calendars of four years prior to the given year, Hurmuz? calculates the ecliptical longitudes of the sun, the moon, and the planets. He actually makes use of the known periods of the motions of the celestial bodies. A preliminary analysis of his methods follows the Persian text. A photo of a very old Arabic manuscript is also provided at the end of the article