پديد آورندگان :
پور آذري، فرشته نويسنده دانشجوي كارشناسي ارشد POURAZARI, fereshteh , احسانزاده، پرويز نويسنده دانشيار EHSANZADEH, parviz , جهان بين ، شاهرخ نويسنده JAHANBIN, shahrokh
چكيده فارسي :
اين آزمايش به منظور بررسي تاثير كمبود نيتروژن بر عملكرد، اجزاي عملكرد و برخي خصوصيات فيزيولوژيك ژنوتيپ‌هاي گندم تتراپلوييد در مزرعه به صورت كرت‌هاي خرد شده در قالب يك طرح بلوك كامل تصادفي به اجرا در آمد كه در آن چهار سطح كود نيتروژن خالص (20، 80، 140 و 200 كيلوگرم در هكتار) به عنوان عامل اصلي و هشت ژنوتيپ گندم شامل گروه ژنوتيپ‌هاي ماكاروني (شوآ و استاگاتا) و گروه ژنوتيپ‌هاي گندم پوشينه‌دار (سينگرد، شهركرد، جونقان، خويگان، زرنه، اوزون بلاغ) به عنوان عامل فرعي در سه تكرار مورد ارزيابي قرار گرفتند. نتايج حاصل از بررسي تاثير نيتروژن بر صفات مورد بررسي نشان داد كه اثر كود نيتروژن بر شاخص سطح برگ، تعداد پنجه در مترمربع، عملكرد دانه و مقدار پروتيين دانه، معني‌دار بود و بين ژنوتيپ‌ها نيز از لحاظ كليه صفات به جز ميزان كلروفيل b، عملكرد ماده خشك و پروتيين دانه تفاوت معني‌داري مشاهده شد. اثر متقابل ژنوتيپ با مقدار نيتروژن براي صفات شاخص سطح برگ، كلروفيل a، b و كل، تعداد سنبله در مترمربع، تعداد دانه در سنبله و پروتيين دانه معني‌دار بود. همچنين اثر متقابل گروه ژنوتيپ در نيتروژن براي شاخص سطح برگ، تعداد دانه در سنبله، عملكرد دانه و درصد پرتيين دانه معني‌دار بود، كه نشان‌دهنده اثر متفاوت مقادير كود نيتروژن بر صفات هر يك از گروه هاي گندم زراعي و پوشينه‌دار است. بالاترين مقدار در صفات وزن هزار دانه (2/45 گرم)، تعداد دانه در سنبله (4/36) و عملكرد دانه (8/5028 كيلوگرم در هكتار) و شاخص برداشت (6/26درصد) به گروه ژنوتيپ‌هاي زراعي تعلق داشت. حداكثر مقدار كلروفيل كل (69/3 ميلي‌گرم بر گرم وزن تر برگ)، تعداد سنبله در مترمربع (2/941) و درصد پروتيين دانه (16درصد) نيز به گروه ژنوتيپ‌هاي پوشينه‌دار تعلق داشت. با توجه به نتايج فوق چنين به نظر مي رسد كه ژنوتيپ‌هاي پوشينه‌دار تتراپلوييد تحمل بيشتري نسبت به ژنوتيپ‌هاي اصلاح شده در مقابل كمبود نيتروژن از خود نشان مي دهند و مي‌توان از اين غلات قديمي جهت كشت در مناطقي با فقر غذايي و تهيه محصولات متنوع غذايي نيز بهره گرفت.
چكيده لاتين :
In order to study the effect of nitrogen level on physiological characteristics, grain yield and yield components of tetraploid wheat genotypes, a split plot Randomized Complete Block Design field experiment with three replications was conducted in 2007 at Research Farm of Isfahan University of Technology. Four levels of nitrogen fertilizer (20, 80, 140 and 200 kg/ha) were chosen as main plots and eight tetraploid wheat genotypes, consisting a group of six hulled wheat (Singerd, Shahekord, Jooneghan, Khooygan, Zarneh and Ozonbolagh), T. turgidum subspp. dicoccum, and a group of two free-threshing durum genotypes (Shoa and Ostagata), T. turgidum subspp durum, as sub plots. Measurements were made on physiological characteristics such as LAI, chlorophyll fluorescence and leaf chlorophyll content. After harvest, yield and yield components, total dry weight, harvest index and percent of protein were evaluated. Results showed that there were significant differences between nitrogen levels in LAI, grain yield and protein content. There were statistically significant differences between genotypes for all measured characteristics except for total dry matter, chlorophyll B and protein content. Significant interactions of genotype * nitrogen were detected for LAI, chlorophyll content, ear per m2, number of grain per ear, yield and grain protein. The interactions between groups and nitrogen on LAI, number of grain per ear, grain yield and protein content were significant. Maximum 1000 grain weight (45.2g), number of grain per ear (36.4), grain yield (5028.8 kg/ha) and harvest index (28%) were seen in durum groups and maximum leaf chlorophyll content (0.097 mg/ml), number of ear per m2 (941.2) and protein content (16%) were observed in hulled groups of genotypes. All of the measured characteristics except for number of grain per ear, grain yield and harvest index decreased with nitrogen deficit in durum wheat genotypes. Grain yield and number of ear per m2 for hulled wheats increased with decreasing nitrogen level. It was concluded that at least with hulled wheat group used here, the latter wheats could be more resistant to environmental constrains such as nitrogen deficit, compared to the modern durum genotypes. In addition, hulled tetraploid genotypes may have the potential for food producing purposes in marginal and stressfiill conditions.
