مطالعه تركيب‌پذيري عمومي و خصوصي مقاومت به بولتينگ و سركوسپورا، صفات تكنولوژيك و عملكرد در لاين‌هاي چغندرقند با استفاده از تجزيه تلاقي داي‌آلل

General and Specific Combining Ability for Resistance to Bolting and Cercospora Leaf Spot, Technological Traits and Yield in Sugar Beet Lines Using Diallel Cross Analysis

به منظور بررسي تركيب‌پذيري عمومي و خصوصي مقاومت به لكه برگي سركوسپورا، بولتينگ و برخي صفات مهم زراعي و تكنولوژيك چغندرقند، تعداد 36 هيبريد حاصل از تلاقي 9 والد O- تايپ چغندرقند به صورت يك داي‌آلل 9×9 به همراه چهار شاهد در مركز تحقيقات كشاورزي صفي آباد دزفول در سال زراعي 88-1387 مورد بررسي قرار گرفتند. هيبريدها همراه با 9 والد در يك آزمايش 49 رقمي در قالب طرح لاتيس سه گانه در 3 تكرار كشت شدند. نتايج حاصل از تجزيه واريانس نشان داد كه بين تيمارها براي كليه صفات به جز عيار قند، سديم، شكر قابل استحصال و ضريب استحصال شكر تفاوت معني‌دار وجود دارد. بر اساس نتايج تجزيه تلاقي داي‌آلل، تركيب‌پذيري عمومي لاين‌ها براي كليه صفات مورد بررسي در سطح احتمال 1 درصد معني‌دار بود. همچنين تركيب‌پذيري خصوصي براي صفات عملكرد ريشه، عملكرد قند، عملكرد قند قابل استحصال و پتاسيم در سطح احتمال 1 درصد و براي صفت مقاومت به سركوسپورا و مقاومت به بولتينگ در سطح احتمال 5 درصد معني‌دار بود. در مجموع اثرهاي افزايشي و غيرافزايشي در كنترل مقاومت به سركوسپورا و بولتينگ، عملكرد ريشه، عملكرد قند و عملكرد قند قابل استحصال دخالت داشتند، اما سهم اثرهاي غيرافزايشي در كنترل صفات مقاومت به بولتينگ، عملكرد ريشه، عملكرد قند و عملكرد قند قابل استحصال بيشتر بود. بهترين والد براي مقاومت به سركوسپورا و بولتينگ RR607 بود اما اين لاين از لحاظ عملكرد ريشه مناسب نبود. بهترين هيبريد براي مقاومت به سركوسپورا، عملكرد ريشه، عملكرد قند و عملكرد قند قابل استحصال از تلاقي 452×RR607، بهترين هيبريد براي مقاومت به بولتينگ از تلاقي 261×SB-FIROZ و بهترين هيبريد از لحاظ مقاومت به سركوسپورا و بولتينگ از تلاقي 436RR607× حاصل گرديد.

To evaluate general and specific combining ability for resistance to bolting and Cercospora leaf spot, 36 hybrids derived from crosses between 9 sugar beet lines along with four checks were planted in Saflabad Agricultural Research Center (Dezful) in 2008-2009. The experimental design was a triple lattice design with three replications. Analysis of variance showed significant differences among genotypes for all of the traits with exception of sugar content, sodium, white sugar content and purity. Analysis of combining ability using Griffingʹs method II indicated that general combining ability of the lines was significant for all of the traits in probability level of 1%. Also, specific combining ability was significant for root yield, sugar yield, white sugar yield and potassium in probability level of 1% and for resistance to bolting and Cercospora leaf spot in probability level of 5%. In general, both additive and non- additive effects were effective in controlling the resistance to Cercospora and bolting, root yield, sugar yield and white sugar yield. However, resistance to bolting, root yield, sugar yield and white sugar yield were found to be mainly determined by the non- additive gene effects. The best parent for resistance to Cercospora and bolting was RR607, however, its root yield was not suitable. The best hybrid for resistance to Cercospora, root yield, sugar yield and white sugar yield was F1 of RR607><452. Furthermore, the best cross for resistance to bolting was SB-FIROZx261. Nonetheless, cross of RR607x436 produced the best hybrid for resistance to bolting and Cercospora.