تاثير كاربرد ورمي‌كمپوست و كود فسفات زيستي بر عملكرد و اجزاي عملكرد گياه دارويي انيسون (Pimpinella anisum L.)

Effects of vermicompost and phosphate biofertilizer application on yield and yield components in Anise {Pimpinella anisum L.)

مصرف كودهاي بيولوژيك در يك نظام كشاورزي پايدار، موجب پايداري عملكرد به‌ويژه در توليد گياهان دارويي مي‌گردد. انيسون (Pimpinella anisum L.) نيز يك گياه دارويي اسانس‌دار بوده و دانه مهمترين اندام حاوي اسانس مي‌باشد. به همين منظور در تحقيقي اثر ورمي‌كمپوست و كود فسفات زيستي بر عملكرد و اجزاي عملكرد انيسون شامل ارتفاع بوته، تعداد چتر در بوته، وزن هزاردانه، عملكرد بيولوژيك و عملكرد دانه، به صورت آزمايش فاكتوريل دو فاكتوره با استفاده از فاكتورهاي ورمي‌كمپوست (0، 5 و 10 تن در هكتار) و كود فسفات زيستي (عدم تلقيح، تلقيح با بذر و تلقيح با بذر+ محلول‌پاشي بر روي خاك در مرحله ساقه رفتن) در قالب طرح پايه بلوك‌هاي كامل تصادفي با نه تيمار و سه تكرار در ايستگاه تحقيقات همند دماوند (وابسته به موسسه تحقيقات جنگلها و مراتع كشور) در سال زراعي 1388 مورد مطالعه قرار گرفت. مقايسه ميانگين‌ها توسط آزمون چند دامنه‌اي دانكن در سطح احتمال 5% انجام شد. نتايج حاصل از اين پژوهش نشان داد كه بيشترين ارتفاع بوته (1/50 سانتي‌متر)، تعداد چتر در بوته (2/33 چتر)، عملكرد بيولوژيك (2/9797 كيلوگرم در هكتار) و عملكرد دانه (2/2973 كيلوگرم در هكتار) با مصرف 10 تن ورمي‌كمپوست حاصل گرديد ولي وزن هزاردانه تحت تاثير ورمي كمپوست قرار نگرفت. كود فسفات زيستي نيز داراي تاثير معني‌داري بر روي ارتفاع بوته و وزن هزاردانه نبود، ولي اثر معني‌داري بر روي ساير صفات داشت؛ به‌طوري كه بيشترين تعداد چتر در بوته (5/29 چتر)، عملكرد بيولوژيك (8/7768 كيلوگرم در هكتار) و عملكرد دانه (6/2571 كيلوگرم در هكتار) با دو بار مصرف كود فسفات زيستي بدست آمد. البته اثرهاي متقابل هم‌افزايي و مثبت نيز در بين فاكتورها مشاهده شد كه مي‌توان به اثر متقابل فاكتورها بر عملكرد بيولوژيك اشاره كرد. بنابراين طبق نتايج بدست آمده، تيمار شامل كاربرد 10 تن ورمي‌كمپوست و مصرف دو بار كود فسفات زيستي، بهترين نتيجه را داشته است.

Application of Biofertilizers in a sustainable agriculture system improves sustainability of yield especially in medicinal plants production. Anise {Pimpinella anisum L.) is a medicinal plant containing essential oils especially in its seeds. In this reserach, the effects of vermicompost and phosphate biofertilizer on yield and yield components in anise including plant height, number of umbels per plant, 1000 grain-weight, biological yield and seed yield were studied. The experiment was carried out at Homand research station - Iran in 2009. The factors were vermicompost (0, 5, 10 ton/ha) and phosphate biofertilizer (non-inoculated, inoculated seed and inoculated seed + spraying on soil in stem elongation). The experiment design was factorial experiment based on randomized complete blocks design with nine treatments and three replications. Mean comparison was carried out using Duncan multiple range test (P<0.05). Results showed that the highest plant height, umbel no./plant, biological yield, and seed yield were obtained from consumption of 10 ton/ha vermicompost but 1000 grain- weight were not affected by vermicompost significantly. Phosphate biofertilizer also showed significant effects on umbel no./plant, biological yield and seed yield (except plant height and 1000 grain-weight). The maximum umbel no./plant, biological yield and seed yield were obtained from two times consumption of phosphate biofertilizer. There were positive and synergistic interactions between factors like interactions between factors on biological yield. According to the results of this study, application of 10 ton/ha vermicompost and two times consumption of phosphate biofertilizer were determined as the most suitable treatments. Key words: Anise {Pimpinella anisum L.), biofertilizers, vermicompost, phosphate biofertilizer, yield components.