بررسي تنوع ژنتيكي برخي از ژنوتيپ‌هاي بادام و تعيين فاصله بين 16 منطقه جمع‌آوري نمونه با استفاده از نشانگرهاي مولكولي RAPD

Evaluation of Genetic Diversity in some Almond Genotypes and Distance Determination between Almond Samples of 16 Regions by Use of RAPD Molecular Markers

بادام يكي از محصولات مهم خشكباري در جهان است و ايران يكي از مناطق مهم انتشار اين گياه محسوب مي‌شود. در اين تحقيق از نشانگرهاي ملكولي RAPD جهت تعيين تنوع و سطوح خويشاوندي بين 56 ژنوتيپ جمع‌آوري شده بادام استفاده شد. تعداد 16 آغازگر تصادفي در واكنش PCR در مجموع 171 باند DNA ايجاد كردند كه 168 باند چند شكل بود. تجزيه خوشه‌اي ژنوتيپ‌ها بر اساس حضور و عدم حضور باند و با استفاده از ضريب تشابه جاكارد و به روش UPGMA انجام شد. با توجه به نتايج تجزيه خوشه اي، نمونه‌ها در حد تشابه 44% به دو زيرگروه عمده تقسيم شدند. بر اساس ماتريس تشابه بيشترين تشابه (72%) بين نمونه هاي AV228 و AV164 مشاهده شد كه هر دو از ژنوتيپ‌هاي ايستگاه تحقيقات گروه علوم باغباني دانشگاه تهران بودند. كمترين تشابه (29%) بين ژنوتيپ AV123 از ايستگاه تحقيقات گروه علوم باغباني و ژنوتيپ D8 از آذرشهر مشاهده شد. در آناليز منطقه‌اي، بيشترين ميزان هتروزيگوسيتي كل (Ht) مربوط به آغازگرهاي BA6،BA17 و BD10 به ميزان 39% بود و كمترين آن مربوط به آغازگر BA14 به ميزان 27% بود. نتايج ماتريس تشابه بيشترين تشابه ژنتيكي را بين مناطق GS (جزيره اسلامي) و S (سرج) به ميزان 95% نشان داد كه هر دو منطقه از آذربايجان‌شرقي بودند. نتايج تجزيه كلاستر مناطق نشان داد در بين نمونه‌هاي مناطق مختلف نيز اين دو نمونه كمترين فاصله (5%) را داشتند. همچنين دو نمونه AV (از ايستگاه تحقيقات) و MAH (از منطقه مهارلو) بيشترين فاصله (60%) را داشتند. نتايج حاكي از وجود تفاوت قابل ملاحظه‌اي بين ژنوتيپ‌ها بود كه نشان‌دهنده زمينه ژنتيكي متفاوت آنها مي‌باشد. بنابراين نشانگرهاي RAPD به خوبي قادر به تفكيك ژنوتيپ‌هاي بادام بوده و با توجه به تنوع موجود بين ژنوتيپ‌ها مي‌توان از آنها جهت برنامه‌هاي اصلاحي به عنوان والد استفاده كرد.

Almond is one of the most valuable horticultural nut crops in the world with Iran being amongst the most important regions of its distribution. RAPD markers were employed to evaluate the diversity levels and relationship among some 56 collected genotypes of the crop. Through sixteen RAPD primers a number of, 171 DNA bands were produced, 168 of which were polymorphic. The samples which according to Cluster Analysis were of 44% of similarity, were divided into 2 main subgroups. Based upon their different genetic origins and by use of Jaccard Similarity Coefficient as well as through UPGMA method, the most similarity was observed between AV228 and AVI64 samples (72%), both from Research Station of the Horticulture Department (RSHD). The lowest similarity was observed between AVI23 genotypes from RSHD and DS genotype from Azarshahr (29%). The highest rate of total heterozigosity (Ht) was related to BA6, BA17 and BD10 primers with a value of 39%, in zone analysis, whilst the lowest (27%) related to BAM primers. The most genetic similarity, through Similarity Matrix, was found between GS (Gazireh Eslami) and S (Serj) zones, both of them from Azerbayjan Province. These samples in Zones Cluster Analysis also showed the shortest distance (5%). The longest distance (60%) was observed between AV (from RSHD) and MAH (from Maharlu zone). The results finally showed that there are considerable differences among genotypes, a trait that when present in parents can be used in future breeding programs and RAPD markers were able to discriminate almond genotypes to a sufficient extent.