نقش علوم بلاغي در پاسخ‌گويي به شبهات اعجاز قرآن

نقش علوم بلاغي در پاسخ‌گويي به شبهات اعجاز قرآن

علوم بلاغي (معاني، بيان و بديع) با ارايه اصول و قواعد فصاحت و بلاغت، نقشي انكار ناپذير در تبيين و تحليل اعجاز بياني قرآن و پاسخ دهي به شبهات اعجاز دارد. بيان كميت و كيفيت اين نقش آفريني، ضمن ارايه جايگاه اين علوم در موضوع اعجاز قرآن، ضرورت پرداختن به اين دانش ها را در حوزه مقدمات مباحث علوم قرآني به تصوير خواهد كشيد. اهميت دانش‌هاي بلاغي در بحث اعجاز قرآن تا بدانجاست كه نخستين كتاب هاي اعجاز قرآن بيشتر به طرح مباحث بلاغي پرداخته است. به كمك دستاوردهاي علوم بلاغي مي توان علاوه بر پاسخگويي به دلايل و شبهات ديدگاه صرفه در راز اعجاز قرآن، اشكالات متعددي را در ابعاد اعجاز اين كتاب الهي كرد. ايرادهايي مزبور در سه عرصه كلي اعجاز بياني، هماهنگي و محتوايي قابل طبقه‌بندي است. در قلمرو اعجاز بياني مي‌توان به شبهات تكرار و تحدي پاسخ گفت و در حوزه اعجاز هماهنگي، شبهات مطرح در حوزه حصرها، تتشبيهات بليغ و تقديم و تاخير واژگان قرآن را بر طرف كرد. برخي از شبهات محتوايي كه به هدف خدشه وارد كردن در معارف و مضامين آيات قرآن مطرح شده نيز بر همين اساس قابل پاسخ گويي است.

Presenting the principles of eloquence, rhetoric plays an undeniable role in explaining the inimitability of the Quran in literary form and responding to the objections against the Quran as a miracle. Knowledge of the quality and quantity of this contribution identifies the position of these sciences in the issue of inimitability of the Quran indicating the necessity of studying them as introductory studies of Quranic sciences. The significance of rhetorical sciences is so high that the first books on the inimitability of the Quran have dealt mainly with rhetorical issues. Benefiting from the achievements of rhetorical sciences, we can respond not only to the spurious argument of Sarfa (divine prevention of people from imitating the Quran) but to various other arguments against the Quran as a miracle. These arguments may be classified in three general fields: inimitability in terms of literary form, that of harmony and that of the contents. In the domain of inimitability of the Quranic literary form, the objections of repetition and challenge can be answered. In the field of inimitability in terms of harmony, the objections concerning restrictions, perfect similes, and seemingly undue displacement of Quranic terms are responded. Rhetorical sciences may also put an end to certain objections aiming at finding flaws in the teachings and messages of the holy Quran.