تاثير شرايط خشك‌‌كردن بر مقدار و تركيب‌هاي اسانس آويشن دنايي (Thymus daenensis Celak)

جنس آويشن به دليل دارا بودن خواص دارويي و بيولوژيكي يك جنس كاملاً شناخته شده است. Thymus daenensis Celak يكي از گونه‌هاي اندميك اين جنس در ايران است. اسانس اين گونه يك منبع غني از تيمول است و به همين دليل داراي خواص ضدميكروبي و آنتي‌اكسيداني است. در اين تحقيق براي بررسي اثر روش خشك كردن بر ميزان اسانس و نوع و درصد اجزاي تشكيل‌دهنده آويشن دنايي، اندام‌هاي هوايي اين گونه از ايستگاه تحقيقات البرز (كرج) در مرحله گلدهي كامل برداشت شد. گياهان برداشت شده در چهار شرايط مختلف (آون C°30، آون C°40، آون C°50 و سايه) خشك شدند. سپس اسانس آن‌ها در سه تكرار به وسيله روش تقطير با آب استخراج و به وسيله دستگاه‌هاي GC و GC/MS تجزيه و شناسايي شدند. داده‌هاي بدست‌آمده به وسيله نرم‌افزار SAS و با استفاده از آزمون دانكن مورد تجزيه آماري قرار گرفتند. نتايج نشان داد كه بازده اسانس آويشن دنايي بر حسب وزن خشك در روشهاي خشك كردن با آون C°30، آون C°40، آون C°50 و سايه به‌ترتيب 42/1%، 12/1%، 24/1% و 29/1% مي‌باشد. همچنين تيمول به‌عنوان جزي اصلي و مهم در اسانس‌هاي حاصل از نمونه‌هاي خشك شده در آون C°30، آون C°40، آون C°50 و سايه به‌ترتيب به ميزان 3/75%، 7/75%، 0/72% و 2/67% موجود مي‌باشد. تجزيه و تحليل آماري نشان داد كه تفاوت معني‌داري بين بازده اسانس نمونه خشك شده در آون C°30 با ساير روشهاي خشك كردن وجود دارد. بالاترين ميزان تيمول نيز در اسانس نمونه‌هاي خشك شده در آون C°30 و C°40 وجود داشت كه اختلاف معني‌داري با دو روش ديگر نشان داد.

Thymus species are well known as medicinal plants because of having biological and pharmacological properties. Thymus daenensis is an endemic aromatic medicinal plant to Iran. Essential oil of Thymus daenensis is a rich source of thymol which gives high antimicrobial and antioxidant activity to this plant. In this research, the aerial parts of Thymus daenensis were collected at full flowering stage from Alborz Research Station in Karaj. For finding the effect of drying methods on essential oil yield and composition, the plant material were dried in four different conditions (oven 30°C, 40°C, 50°C and shade). After drying the samples, their essential oils were obtained by water distillation in three replications and were analyzed by GC and GC/MS. Oil yield and percentage of main components were statistically compared by Duncanʹs test in SAS software. Oil yields (w/w) of the oven-dried 30°C, 40°C, 50°C and shade-dried samples were 1.42%, 1.12%, 1.24% and 1.29%, respectively. Thymol (75.3%, 75.7%, 72.0% and 67.2%), allo-aromadendrene (5.7%, 5.2%, 5.4% and 3.9%), ?-terpinene (2.9%, 2.8%, 5.9% and 10.2%), p-cymene (4.2%, 4.1%, 5.1% and 5.5%) and carvacrol (2.2%, 4.1%, 1.6% and 2.4%) were identified as the main components in oven-dried 30°C, 40°C, 50°C and shade-dried samples, respectively. Statistical analysis showed a significant difference between oil yields of oven-dried 30°C sample with other samples. The highest percentage of thymol was obtained from oven-dried 30°C and 40°C that showed a significant difference with other drying methods.