بررسي اثر آللوپاتيك گياه دارويي اسفند (Peganum harmala L.) بر جوانه‌زني و رشد سه گونه علف هرز

امروزه بدنبال پيامدهاي حاصل از مصرف علف‌كش‌ها و كاهش تدريجي محصولات زراعي، روشهاي بيولوژيكي قابل قبولي در رابطه با كنترل علف‌هاي هرز شناسايي شده است. در اين زمينه آللوپاتي مي‌تواند پتانسيل ارزشمندي براي كنترل اقتصادي‌- بيولوژيكي از طريق آزادسازي مواد آللوشيميايي از گياهان زنده و يا مواد گياهي در حال تجزيه نشان دهد. لذا اين تحقيق با هدف بررسي اثر آللوپاتيك عصاره هيدروالكلي گياه دارويي اسفند (Peganum harmala L.) بر جوانه‌زني و رشد علف‌هاي هرز سلمه‌تره (Chenopodium album)، تاج‌خروس (Amaranthus retroflexus) و يولاف وحشي (Avena fatua)، به‌صورت آزمايشگاهي و گلخانه‌اي انجام شد. تيمارهاي آزمايش شامل عصاره‌ گياه اسفند در 6 غلظت 1/0، 25/0، 5/0، 1، 5/2 و 5 درصد و آب مقطر (شاهد) بود. نتايج نشان داد كه غلظت‌هاي مختلف عصاره گياه اسفند كاهش معني‌داري بر درصد جوانه‌زني و طول ريشه‌چه و ساقه‌چه بذر علف‌هاي هرز در آزمايشگاه ايجاد مي‌كند. همچنين نتايج نشان مي‌دهد كه غلظت‌هاي مختلف اين عصاره، كاهش معني‌داري بر درصد سبز شدن، وزن تر و خشك بوته و ارتفاع بوته در گلخانه ايجاد مي‌كند. غلظت 1% عصاره گياه اسفند در گلخانه درصد سبز شدن بذرهاي سلمه‌تره، تاج‌خروس و يولاف وحشي را به‌ترتيب ميزان 60، 50 و 40 درصد نسبت به شاهد كاهش مي‌دهد و غلظت 5% عصاره تقريباً باعث توقف سبز شدن بذرهاي سلمه‌تره و تاج‌خروس مي‌شود. نتايج نشان مي‌دهد كه عصاره گياه اسفند داراي اثرهاي آللوپاتيكي قوي بوده و از جوانه‌زني بذر علف‌هاي هرز جلوگيري مي‌نمايد كه اين امر مي‌تواند در توليد علف‌كش‌هايي با منشا طبيعي مورد استفاده قرار گيرد.

Nowadays, in response to the consequences of herbicide application and gradual reduction of farm crops, suitable biological methods have been identified to control the weeds. This research was conducted to evaluate the allelopathic effect of harmel (Peganum Harmala L.) on seed germination of oat (Avena fatua L.), fat hen (Chenopodium album L.) and pig weed (Amaranthus retroflexus L.) in laboratory and greenhouse conditions using hydroalcoholic extracts of harmel dried fruit powder. The treatments were 0.1, 0.25, 0.5, 1, 2.5 and 5% extract of harmel and distilled water (control). Laboratory results indicated that germination percentage and radicle and plumule lengths of weed species were significantly reduced by different harmel extracts in comparison with control. According to the results of greenhouse experiments, germination percentage, fresh and dry weight and height of weed species were significantly reduced by using hydroalcoholic extracts. Greenhouse results also showed that seed germination percentage of Chenopodium album, Amaranthus retroflexus and Avena fatua at concentration of 1% was reduced 60%, 50% and 40% respectively in comparison with control. Our results showed that harmel extract had strong allelopathic effects and inhibited seed germination of weeds recommended in production of natural herbicides.