بررسي هاي كاني شناسي- ژيوشيميايي ذخاير كروميت چاه يابو و چشمه پلنگ با نگرشي بر كاربرد صنعتي آن ها

مناطق مورد بررسي بخشي از زون افيوليت ملانژ سبزوار را تشكيل مي دهند. مجموعه ي افيوليتي شمال شرق ايران از ديدگاه زمين شناسي و پتانسيل هاي معدني داراي اهميت است. مهم ترين واحدهاي زمين شناسي منطقه ي چاه يابو به مجموعه ي افيوليتي با سن كرتاسه فوقاني وابسته است كه شامل پريدوتيت هاي سرپانتيني شده، گابرو، دايك هاي ديابازي و سنگ هاي آتشفشاني دگرسان شده دوران سوم به ويژه ايوسن است. در منطقه ي چشمه پلنگ واحدهاي سنگ شناسي مشابه چاه يابو رخنمون دارند با اين تفاوت كه واحدهاي سنگي دونيت با گسترش كمتر و هارزبورژيت با گسترش بيشتري قابل مشاهده است. بررسي هاي ميكروسكوپي بلوك هاي صيقلي كانسنگ كروميت مناطق مورد بررسي نشان مي دهد كه بافت آن ها به دو گروه اوليه و ثانويه قابل تقسيم است. بافت هاي غالب اوليه در منطقه ي چاه يابو و چشمه پلنگ، متراكم، نواري، انتشاري، مشبك و پوست پلنگي است. در صورتي كه بافت هاي كاتاكلاستيكي و كششي از بافت هاي ثانويه مهم است. بررسي هاي ژيوشيميايي نشان مي دهد كه كروميت هاي منطقه ي چاه يابو و چشمه پلنگ به ترتيب با ميانگين مقادير 15/53% و 93/42% اكسيدكروم (Cr2O3)، 15/6% و 92/8% اكسيد آلومينيوم (Al2O3)، 92/15% و 42/22% اكسيد منيزيم (MgO) و 14/0% و 19/0% اكسيد تيتان (TiO2) شكل گرفته اند. نسبت [Cr/(Cr + Al)] دركروميت هاي منطقه ي چاه يابو و چشمه پلنگ به ترتيب بيشتر از 91/0 و 76/0 است كه نشان دهنده ي كانسارهاي كروميت نوع كروم بالا و آلومينيوم پايين است. مقادير بالاي Cr2O3 و MgO و نيز مقادير پايين Al2O3 و TiO2 كروميت هاي مناطق مورد بررسي با موقعيت چينه نگاشتي عميق كروميت ها در دنباله ي افيوليتي (پريدوتيت هاي زمين ساختي) همخواني دارد كه احتمالاً خاستگاه ماگمايي هر دو كانسار گوشته ي فوقاني بوده است. با توجه به استاندارد ويژگي هاي شيميايي لازم كروميت به منظور استفاده در صنايع فروكروم (Cr2O3 > 46% و Cr/Fe > 3) و شيميايي (Cr2O3 > 44% و Cr/Fe > 1.5)، كانسنگ كروميت استخراج شده از ذخاير معدني چاه يابو و چشمه پلنگ مي تواند در صنايع فلزي و شيميايي كاربرد داشته باشد.

The investigated area is a part of Sabzevar ophiolite melang of North Eastern Iran which is important from two points of view, geology and its potential of Economic Mineral deposits. The main geological units in both Chah Yabu and Cheshmeh Palang areas are serpentinized peridotite, gabbro, diabasic dykes of Upper Cretaceous and Tertiary volcanic rocks which are mainly altered. Cheshmeh Palang area contains more harzborgite and less dunite units than Chah Yabu. Reflected light microscopy investigations indicate that chromite ores in both Chah Yabu and Cheshmeh Palang deposits show primary and secondary textures. The major primary textures are massive, banded, disseminated, and integrated while the main secondary textures are cataclastic and pull-apart. Geochemical analysis show that chromite ores of Chah Yabu and Cheshmeh Palang deposits have average amount of Cr2O3 53.15% and 42.93%, Al2O3 6.15% and 8.92%, MgO 15.92% and 22.42% and TiO2 0.14% and 0.19% respectively. The ratio of [Cr/(Cr + Al)] in Chah Yabu and Cheshmeh Palang chromite deposits are more than 0.91% and 0.76% respectively which are demonstrating these deposits of high chromite and low aluminum types. High amount of Cr2O3 and MgO and also low amount of Al2O3 and TiO2 from chromite ores correspond to deep stratigraphic situation of their ore bodies in ophiolitic sequence (tectonized peridotite) and indicates that the parent magma for both of Chah Yabu and Cheshmeh Palang deposits were primary melting materials from upper mantle. Regarding the standard chemical properties of chromite to be used in ferrochrome production and chemical industries (Cr2O3 > 46%, Cr/Fe > 3 and Cr2O3 > 44%, Cr/Fe > 1.5) respectively, chromite ores from Chah Yabu and Cheshmeh Palang deposits can be used mainly for metallurgical and chemical applications.