چندگانگي و چندگونگي مضمون در ديوان سعيدا نقشبندي يزدي

ادبيات تعليمي يكي از مهم‌ترين و قديمي‌ترين انواع ادبي است كه هدف اصلي آن آموزش است. اين اصطلاح از بدو پيدايش به دو معناي خاص و عام به كار رفته است: 1- ادبيات تعليمي در معناي خاص خود شامل دستورالعمل‌هايي است كه به آموزش يك فن يا هنر خاص اختصاص دارد؛ از جمله: «نصاب‌الصبيان» ابونصر فراهي در لغت، «دانشنامه ميسري» در داروشناسي و طب. 2- در معناي عام به آثاري گفته مي‌شود كه موضوع آن مسايل اخلاقي، عرفاني، مذهبي، اجتماعي، پند و اندرز، حكمت و امثالهم است. در بين اشعار سعيدا نقشبندي يزدي، شاعر قرن يازدهم هجري قمري و معاصر شاه سليمان صفوي(1077-1105هـ.ق)، مضامين پيچيده و تعبيرات بي‌سابقه، مضمون‌آفريني، لطايفي از سلوك و عرفان، دعوت به زهد و عزلت و فراغت از دنياي دون، نشانه‌هايي از عشق و معرفت باطني، احساسات و عواطف شخصي و گاه نقدهاي اجتماعي و سياسي و پندهاي اخلاقي براي رهايي از آشوب‌ها و گرفتاري‌هاي دنيا، طنز، و.... به چشم مي‌خورد. در اين مقاله به شش مضمون شاخص در ديوان او همچون مضامين اخلاقي، جبر و اختيار، مضامين سياسي - اجتماعي، فرهنگ مردم(folklore)، طنز و مضامين عرفاني پرداخته مي‌شود.