تحليل ساختار زباني نثر عرفاني شيخ احمد جام

هر متني از عناصري تشكيل ميشود. اين عناصر در اثر تغييراتي، ويژگيهايي را بر متن تحميل ميكند كه از آنها به عنوان ويژگيهاي سبكي نام ميبرند. يكي از عناصر اصلي در مباحث سبك شناسي ويژگيهاي زباني است. اين ويژگيها عموماً دفعي پديد نمي آيد، بلكه به مرور زمان و در اثر دگرگونيها و تحولاتي ايجاد ميشود. انتظار ميرود با گذشت زمان و دگرگوني هاي سياسي – اجتماعي تحولي عميق در زبان احمد جام در مقايسه با نويسندگان دوره قبل صورت گرفته باشد اما حاصل پژوهش نتيجه ديگري را نشان ميدهد كه احتمال ميرود برگرفته از نوع تربيت، موقعيت جغرافيايي و اجتماعي، ساده زيستي نويسنده و يا نوع بينش خاص صوفيانه او باشد. در اين مقاله تلاش ميشود از رهگذر زباني، دو اثر شيخ احمد جام (440-536 هـ.ق) به نام انس التايبين و كنوز الحكمه (اولين و آخرين آثار شيخ) مورد تحليل قرار گيرد تا راه دستيابي به شخصيت فردي، اجتماعي و عرفاني او آسانتر گردد.

Each text is made of some elements. Due to some changes, these elements impose some features on text, which are called main elements in stylistic subjects of lingual features. Lingual features are one of the main elements in stylistic issues. These features do not emerge frequently in general, but they are created gradually and due to transformations and modifications. It is expected that over passing time and sociopolitical developments, a deep transformation has occurred in language of Ahmad Jam in comparison with the authors before his age; however, the result of other study indicates that it is originated from type of training, geographical and social situation and author’s plain life and type of his special Gnostic insight. In this essay, it is tried in lingual trend to analyze two works from Sheikh Ahmad Jam (1048-1141 CE), namely Ons- Al- Taebin and Konooz- Al- Hekmat (his first and last work) in order to facilitate further achieving his individual, social and mystic personality.