مدلي مفهومي براي ساخت نظريه‌هاي كاربردي در علوم اجتماعي: چگونه دنياي معنابخشي كارورزان و انديشمندان را به هم پيوند دهيم؟

مدلي مفهومي براي ساخت نظريه‌هاي كاربردي در علوم اجتماعي: چگونه دنياي معنابخشي كارورزان و انديشمندان را به هم پيوند دهيم؟

دنياي هزارتوي ذهن آدمي با معجون نظريه و نظريه‌پردازي عجين شده است. اين ويژگي، قدرت خلاقيت و آفرينندگي را ? به مدد كلمات، نشانه‌ها و سمبل‌ها ? به آدمي ارزاني داشته است. اين توانايي گاهي انسان را در يافتن راه‌حل مشكلات ياري رسانده و گاهي هم فارغ از دغدغه‌هاي زندگي بوده و بيشتر به شكل هنر نمايان شده است. مظهر و جلوه اين توانايي كه گاه مفيد و گاه غير مفيد بوده، واژه نظريه خوب را در اديبات علم، پيشِ روي انديشمندان و سياستگذاران و مديران قرار داده است. در اين نوشتار تلاش شده تا بر چيستي يك نظريه خوب توضيحي فراهم آيد و فرآيند نظريه‌پردازي به عنوان يكي از جدي‌ترين فعاليت‌هاي ذهن، بررسي شود. اين مقاله در دو بخش به نگارش درآمده است: بخش نخست مقاله بر چيستي نظريه خوب متمركز شده و مدل‌هايي كه به تبيين اين موضوع پرداخته‌اند بررسي مي‌شود. در اين بخش شاخص‌هاي خوب بودن نظريه به سه دسته فلسفي، روش‌شناختي و كاربردي تقسيم شده است. در بخش دوم مقاله، با نقد مدل‌هاي موجود در زمينه پيوند نظريه و عمل (شكل‌دهي نظريه خوب)، مدلي براي پيوند دادن معنابخشي كارورزان و انديشمندان ارايه شده است. اين مدل براي ساخت يك نظريه خوب بر همكاري كارورزانِ عمل‌گرا و انديشمندانِ علم‌گرا تاكيد ويژه داشته و بر اين باور است كه نظريه‌هاي تجويزي كارورزان بايد با نظريه‌هاي توصيفي و هنجاري انديشمندان درهم آميزد، تا نوعي نظريه خوب شكل گيرد.

This paper provides an explanation of the quality of a good theory and theorizing process as one of the most serious activities of mind. This paper has been written in two sections. The first section focused on the quality of good theory and model. In this section, the criteria of a good theory are classified into three categories: philosophical, methodological and practical. In the second section, we review the existing models of "link between theory and practice" (shaping a good theory), and then we propose a model for scholars and practitioners for sense-making linkage between theory and practice. This model emphasizes on the collaboration between action-oriented practitioners and science-oriented scholars in order to develop a good theory. It is believed that prescriptive theories of practitioners must be combined with descriptive and normative theories of scholars to develop a sound theory.