درآمدي بر فلسفه منطق ارسطو

درآمدي بر فلسفه منطق ارسطو

فلسفه منطق علمي پسيني است و درباره مباني فلسفي منطق از سويي، و مسايل فلسفي ناشي از مباحث منطقي از سوي ديگر بررسي مي كند. فلسفه منطق ارسطو تاكنون تدوين نشده است؛ اما براي تطبيق دو منطق قديم و جديد لازم است مباني فلسفي منطق ارسطو را استخراج كنيم، زيرا ممكن است با مشاهده پاره اي اختلافات يا اشتراكات ظاهري به وجود وحدت يا تضاد ميان آنها حكم كنيم. براي استخراج اين مباني فلسفي بايد افزون بر آثار پيروان ارسطو به تاليفات خود وي نيز مستقيماً مراجعه كنيم تا هم سهم دقيق استاد و شاگردان در فرايند رشد منطق ارسطويي معلوم شود و هم آراي پيروان، به ويژه آنجا كه از انديشه هاي استاد فاصله گرفته اند، با آراي خود ارسطو خلط نشود. شايد مهم ترين تحولي كه در منطق ارسطو توسط دانشمندان مسلمان رخ داده، تاليف كتاب اشارات و پيدايش منطق دوبخشي است. فرضيه نگارنده اين است كه اين تحول تنها به بخش بندي صوري منطق مربوط نمي شود، بلكه ناشي از تحولات بنياديني است كه از نگرش به منطق سرچشمه مي گيرد. سرآغاز اين تحولات به تاليف كتاب ايساغوجي (كلي محور) و افزوده شدن آن به مجموعه ارغنون برمي گردد كه بالاخره به حذف شدن مقولات (جزيي محور) و صوري شدن قياس ارسطويي انجاميد. اثبات چنين فرضيه اي مستلزم شناخت دقيق منطق ارسطو است. در اين مقاله ضمن اشاره به دو رساله مقولات و ايساغوجي، به چند مورد مهم و بي لاحقه در تحليل اول چون مثال نقض، تقدم اشكال بر قياس، و شكل چهارم پرداخته ايم.