تشكيك در وجود و بررسي مناقشات نوصدراييان علّامه طباطبايي، آيت‏اللّه مصباح و آيت‏اللّه جوادي آملي

تشكيك در وجود و بررسي مناقشات نوصدراييان علّامه طباطبايي، آيت‏اللّه مصباح و آيت‏اللّه جوادي آملي

مفهوم «وجود»، و كيفيت انتزاع آن، يكي از مباني مهم در اثبات مبحث «تشكيك در وجود» در حكمت متعاليه است. از آنجا كه «وجود» معقول ثاني فلسفي است، نحوه عروض و اتّصاف معقول‏هاي ثانيه فلسفي در اين موضوع اهميت مي‏يابد. پرسش اصلي مقاله حاضر آن است كه: مفهوم «وجود»، كه يكي از معقولات ثانيه فلسفي به شمار مي‏رود، از چه نحوه عروض و اتّصافي برخوردار است؟ اساسا، عروض و اتّصاف به چه معناست؟ اگر عروض اين دسته از مفاهيم در ذهن باشد، چه نتايجي بر آن مترتّب است و اگر عروض آنها در خارج باشد، چه تاثيري بر مبحث «تشكيك در وجود» خواهد داشت؟ در آثار آيت‏اللّه مصباح و آيت‏اللّه جوادي آملي، بر اساس پاسخي كه به نحوه عروض مفهوم «وجود» داده مي‏شود، طرح مبحث تشكيك نيز تعيّن مي‏يابد. از جمله يافته‏هاي تحقيق حاضر اثبات نحوه عروض معقولات ثانيه فلسفي در خارج از طريق قاعده ثبوت ثابت، بسنده بودن دليل مبتني بر مفهوم «وجود» براي اثبات تشكيك، و پايان يافتن برخي مناقشات در اين زمينه است.

The concept of “existence”, and the way it is abstracted, is of great import for the theory of existential gradation in Hikmat Muta‘?lyah. Since “existence” is one of secondary intelligibles, it becomes important to know how it occurs and how it is predicated. The main question, then is: what it means to occur and being predicated? What is the situation of the concept of existence as a secondary intelligible? What difference it makes in the discussion of existential gradation if one considered its occurrence as subjective vis-à-vis objective? This article reviews answers by Ayatollah Mesbah and Ayatollah Javadi Amoli to these questions, and examines how they put their marks on their approaches to the issue of existential gradation. The authors prefer arguing for the occurrence of secondary intelligibles by “the existence of the predicate” axiom, and believe that the argument from the concept of existence suffices for establishing gradation, and in this way, some disputes will end.