بررسي روند تغييرات درجه ي توسعه‌يافتگي مناطق روستايي سيستان ‌و بلوچستان با بهره گيري از تاكسونومي عددي طي دهه هاي 1385و1375

بررسي روند تغييرات درجه ي توسعه‌يافتگي مناطق روستايي سيستان ‌و بلوچستان با بهره گيري از تاكسونومي عددي طي دهه هاي 1385و1375

فراهم نمودن زمينه ي برخورداري از خدمات مختلف رفاهي و زيربنايي، تسهيلات اجتماعي، فرهنگي و بهداشتي از اساسي‌ترين شاخص‌هاي برنامه‌ريزي در هر واحد برنامه‌ريزي و بويژه مناطق روستايي است. هدف از انجام اين پژوهش بررسي درجه ي توسعه‌يافتگي مناطق روستايي استان سيستان‌و‌بلوچستان براي سطوح شهرستان و بخش، در دو مقطع زماني 1385 و 1375 مي‌باشد. بر همين اساس 35 شاخص توسعه در 5 گروه شاخص‌هاي؛ جمعيّتي، زيربنايي، اقتصادي، اجتماعي- فرهنگي و بهداشتي- درماني تعريف و به روش تاكسونومي‌عددي مورد تحليل قرار گرفته ‌است. نتايج حاصل از تحليل يافته ها بيانگر آن است كه در دهه ي 1375 اغلب روستاهاي استان در طبقه مناطق نيمه‌توسعه‌يافته و توسعه‌نيافته قرار داشته اند، بطوري كه تنها 14 درصد از روستاهاي استان در نقاط برخوردار و 86 درصد در محدوده ي نيمه‌توسعه‌يافته و توسعه‌نيافته بوده اند. علاوه بر آن شكاف توسعه‌اي بين‌شهرستاني و بين‌بخشي نيز در آن مشهود است. توسعه ي نواحي روستايي استان در مقطع زماني 1385 به جز در شهرستان زابل و بخش‌هاي تابعه ي آن، در ساير شهرستان ها و بخش ها نشان دهنده ي آن است كه اين روند رو به رشد ‌بوده است. بطوري كه در اين سال، 54 درصد روستاها در طبقه ي توسعه‌يافته ، 30 درصد در رديف نيمه‌توسعه‌يافته و 16 درصد هم در طبقه ي ‌محروم قرار‌گرفته‌اند. با اين وجود نتايج تفصيلي تر مبين عدم توازن در اين رشد مي باشد؛ بطوري كه تغيير جايگاه و رتبه ي توسعه-يافتگي روستاها، عمدتاً شامل بخش‌هاي مركزي شهرستان ها بوده‌ است. در واقع اين عدم توازن بويژه منجر به اختلاف وضعيت توسعه‌يافتگي مناطق‌روستايي بخش‌مركزي هر شهرستان با ساير بخش‌هاي آن شده‌است. اين مهم بيانگر پابرجا بودن عدم تعادل هاي منطقه‌اي و در عين حال عدم توزيع يكنواخت امكانات در منطقه مي‌باشد.

Providing the situation for the enjoyment of different welfare and infrastructural services, social, cultural and health facilities is of the main planning indices in each planning unit and particularly rural areas. The aim of this research is to study the degree of development in rural areas of Sistan & Baluchestan province at the level of township and district in the two time periods of 1996 and 2006. On this basis, 35 developmental indices including population, infrastructure, economic, social-cultural and health were defined and analyzed by numerical taxonomy method. The findings show that during the time period of 1996, most of the province villages have been located in semi developed and undeveloped areas, so that, only 14% of the province villages have been located in developed areas and 86% in semi developed of undeveloped areas. In addition a developmental gap is evident between inter township and inter districts. Development of rural areas of the province during year 2006, except in Zabol township and its surrounding areas, in other areas and districts shows that it is a growing trend, so that in this year, 54 villages have been located in developed class, 30% in semi developed and 16% in deprived class. However, the detailed results show an imbalance in this growth as, changing the location and development class of villages has been mainly in central part of townships. In fact this imbalance particularly leads to the difference of development situation of rural areas of central part of each township with its other parts. This reflects the stability of regional imbalance and also the lack of equal distribution of facilities in the area.