مكان في نفسه و اشياي في نفسه

مكان في نفسه و اشياي في نفسه

در نظريه كانت مكان و زمان شرط و ممهد نسبت اشيا با يكديگر (Verhaltnis) در مكان (و زمان) است، اما همچنين مكان (و زمان) با ما نسبت و رابطه‌اي (Beziehung) دارد كه غير از نسبت و رابطه اول است. ما در اين تحقيق بيان خواهيم كرد كه چنانچه نسبت اشياي با يكديگر در مكان، نسبت و رابطه اي صرفاً مكاني باشد، كانت بايد به اصالت مكان پيش از نسبت مكان با ما و نيز اصالت مفهوم مكان پيش از مفهوم زمان اقرار نمايد. اين تحقيق متضمن مطالعه متني از نقد عقل محض كانت است كه در تعقيب ديگر تحقيقات درباره مسيله جوهريت مكان – آنچنان كه در عرشيه مكانيه و فريده مكانيه ظاهر شده است - مي‌آيد. مكان از طريق تجربه روابط پديدارهاي مكاني ظاهر نمي‌شود، بلكه بازنمايي مكان امكان تجربه مذكور را ميسر مي‌سازد و يقين ما به واقعيت مكان نسبتي با شناسايي تجربي ندارد و ما بي هيچ تجربه‌اي پيشاپيش در مكان گرفتار هستيم. كانت بايد مكان را مطلقاً بيروني لحاظ كند، زيرا خود وي بيرون بودن اشياي از من را به معناي مكاني آن بازگردانده است، بدين معني كه مكان غير از آنچه كه در صورت محض در دسترس فاهمه است، خود از جايي است كه بالاصاله از من شناسا متمايز و جداست و اعتبار آن وراي اعتبار شناسايي و فاهمه ما از مكان است. اما براي كانت، مكان صرفاً شرط ظهور اشيايي است كه در خارج بر ما ظاهر مي‌گردد، گرچه نسبتي با تعينات مربوط به اشياي في نفسه ندارد. بدين ترتيب، مي‌توان پرسيد كه پس كجاست آن مكاني كه مكان اشياي في نفسه است. ما هيچ دليل ايجابي‌اي از جانب كانت مبني بر نفي مكان في نفسه حامل اشياي نداريم و اين امر كه مكان يكي از ويژگي‌هاي شيي في نفسه نيست، بدين معني نيست كه شيي في نفسه در مكان نيست. به نظر ما عبارات كانت در مرز تصديق مكان به مثابه جوهر است. چنانچه مكان همچون امر داده شده، پيشيني باشد، هيچ گاه به ويژگي شيي في نفسه تقليل نمي‌يابد و شيي في نفسه به مثابه جوهر در مكان با جوهر مكان مواجهه و مناسبتي ندارد. اما چنانچه نپذيريم كه مكان جايي است كه اشياي في نفسه در آن‌اند، پس اين اشياي في نفسه در كجا هستند؟