مرکز منطقه ای اطلاع رساني علوم و فناوري - اولويت بندي دهستان هاي استان چهار محال و بختياري بر اساس تراكم جمعيت- اولين گام در اقدامات پيشگيري از بحران

چكيده فارسي :

اولويت بندي دهستان هاي استان چهار محال و بختياري بر اساس تراكم جمعيت- اولين گام در اقدامات پيشگيري از بحران فاطمه دهقان‌فاروجي*، علي بيت‌اللهي**، اعظم‌ نعمتي*** *نويسنده مسيول: كارشناس بخش زلزله‌شناسي مهندسي مركز تحقيقات ساختمان و مسكن **عضو هيات علمي مركز تحقيقات ساختمان و مسكن ***كارشناس بخش زلزله شناسي مركز تحقيقات ساختمان و مسكن Email : Fatemedehghan@yahoo.com وصول مقاله: 16/7/89 پذيرش مقاله:15/8/89 چكيده مقدمه: داده‌هاي جمعيتي از اطلاعات حياتي مديريت بحران به ويژه سيستم‌هاي هشدار زود هنگام، يكي از ملزمات اقدامات آمادگي و پيشگيري از بحران به شمار مي رود. اطلاعات تراكم جمعيت در كشورهاي در حال توسعه بسيار با ارزش اما بسيار اندك و بيشتر در قالب سرشماري هاي عمومي است. اطلاعات سرشماري جمعيتي اغلب فاقد پيوستگي فضايي يا مكاني در مقياس كوچك‌تر است به گونه ‌اي كه در فرايند‌هايي نظير برآورد آسيب‌پذيري كه يكي از موارد با اهميت در پيشگيري و آمادگي از بحران و وابسته به محدوده جغرافيايي است، قابل استفاده نيست. از آنجا كه روستاها نقش انكارناپذيري در توليد و اقتصاد كشاورزي كشور و حيات بخشي گستره وسيعي از سرزمين دارند، در نظام برنامه‌ريزي مورد توجه هستند و به دلايل زيرساختي و فرهنگي از آسيب‌پذيري بيشتري نسبت به شهرها برخوردارند. توجه به اطلاعات جمعيتي روستاها از جمله تراكم جمعيتي در اقدامات آمادگي و پيشگيري بحران با اهميت است و مي‌تواند اين اقدامات را در جهت مشخصي هدفمند نمايد. روش‌ها: به منظور تعيين دهستان‌هاي با تراكم جمعيتي بالا و آسيب‌پذير، از داده‌هاي خام مركز آمار ايران استفاده شد. داده‌هاي خام جمع‌آوري و پس از انجام محاسبات آماري، اطلاعات موردنياز، استخراج و سپس با كمك نرم‌افزار ArcGIS پردازش گرديد. يافته‌ها: بر اساس اطلاعات پردازش شده در محيط رقومي نرم افزار نرم‌افزارArcGIS ، نقشه پهنه‌بندي تراكم جمعيت تهيه و دهستان‌هاي استان از نظر تراكم جمعيت، شناسايي و رده‌بندي شد. تراكم جمعيت روستايي اين استان61/25 نفر در كيلومترمربع است كه رتبه هشتم را در استان‌هاي كشور به خود اختـصـاص مي‌دهد. نتيجه‌گيري: با بررسي تراكم و توزيع جمعيتي در گستره دهستان‌هاي استان چهار محال و بختياري، دهستان‌هاي اين استان از نظر تراكم جمعيت در 5 گروه، اولويت بندي گرديد تا برنامه‌هاي مقاوم‌سازي مسكن روستايي با هدف كاهش تلفات انساني به گونه اي مشخص انجام پذيرد. نتايج حاصل از اين اولويت‌بندي تعيين‌كننده نقطه آغاز اجراي برنامه‌هاي كلان مديريت بحران به ويژه پيشگيري است. كلمات كليدي: تراكم جمعيت، اقدامات پيشگيري بحران، دهستان‌هاي استان چهارمحال وبختياري، مقاوم‌سازي، مسكن روستايي. ? Prioritizing of Chaharmahal va Bakhtiari Province Rural Districts Based on Population Density- First Step towards Disaster Mitigation Measures Correspondent Author: Dehghan Farouj F, Expert in Seismology Engineering of Building and Housing Research Center, Iran Beitolahi A, Board Member of Building and Housing Research Center, Iran Nemati A, Expert in Seismology Engineering of Building and Housing Research Center, Iran Received: 2010-10-08 Accepted: 2010-11-06 Abstract Background Demographic data on crucial information regarding disaster management, particularly the Early Warning Systems are considered to be the basic requirements of disaster preparedness and mitigation measures. Population density information in developing countries is of critical importance but extremely scarce and mostly appears in the public . Demographic census information often lacks spatial or location coherence in smaller scales, in a way that is not beneficial and useable in processes such as vulnerability assessment relating to the geographical limitations. Since rural areas play an important and undeniable role in agriculture, economy and production as well as revitalization of vast areas in the country and since they are more vulnerable for cultural and underlying causes, they are the focus of attention in the planning system of the country. Taking into consideration the rural demographic information, including population density is very important in adopting mitigation and preparedness measures in the development of rural physical settlements, guidance plans and enhancement and retrofitting of rural texture. Population density can help in targeting mitigation and preparedness measures. Methods In this research, statistical data of population census were used for determining rural districts with high population density. Raw population data were gathered and evaluated ,furthermore needed information was extracted from evaluated data and processing by using GIS soft ware. Findings Demographic distribution and density in the area of Chaharmahal va Bakhtiyari province has been investigated in this study. Population density map of rural districts has been provided and according to this, the rural population density was 25.61 persons in 1 km2 and it was allocated eighth position in the ranking of Iranian provinces. Conclusion The villages of this Province have been prioritized in terms of population density into 5 groups, in order to implement rural housing retrofitting plans and large scale disaster management programs, especially mitigation, aiming at reducing human causalities in a significant manner. Keywords: Population density-Chaharmahal va Bakhtiari province- prioritization- disaster management-disaster mitigation measures-retrofitting-rural housing