بررسي فون جوندگان (Muridae: Gerbillinae) و تعيين مخازن بيماري ليشمانيوز پوستي با روش Nested-PCR در شهرستان جاسك، استان هرمزگان، 1387

Gerbillid Rodents Fauna (Muridae: Gerbillinae) and detection of reservoir hosts(s) of Zoonotic Cutaneous Leishmaniasis using a Nested-PCR technique in Jask City in Hormozgan Province in

زمينه و هدف: جوندگان دم جارويي (Rodentia: Muridae: Gerbillinae) مهمترين ميزبانان مخزن انگل عامل بيماري ليشمانيوز جلدي مرطوب (Zoonotic Cutaneous Leishmaniasis=ZCL) يعني Leishmania major مي‌باشند. در مناطق مختلف كشور گونه‌هاي متفاوتي از اين جوندگان در نگهداري انگل نقش دارند. از آنجا كه شهرستان جاسك در حال حاضر مهمترين كانون اندميك اين بيماري در استان هرمزگان و جنوب شرقي كشور محسوب مي‌گردد، مطالعه حاضر بمنظور آگاهي از گونه‌هاي جوندگان اين شهرستان و تعيين گونه‌هاي مخزن انگل طراحي و اجرا گرديد. روش بررسي: در مطالعه‌اي توصيفي در سال 1387، جوندگان از مناطق مختلف شهرستان با استفاده از تله‌هاي زنده‌گير صيد گرديدند. اين جوندگان در فيلد با استفاده از كلروفرم بيهوش و از لاله گوش هر حيوان چهار عدد لام بروش سمباده زني تهيه و سپس مشخصات مرفومتريك آنها بطور كامل اندازه‌گيري و ثبت گرديد. شكم هر جونده با تيغ جراحي باز و كبد و طحال هر نمونه در تيوبهاي شماره‌گذاري شده حاوي اتانول 70 درصد نگهداري و بقيه بدن نيز پس از پاكسازي در بطريهاي حاوي فرمالين ده درصد جهت تاكسيدرمي و تعيين هويت به آزمايشگاه جانورشناسي ارسال گرديد. لامهاي تهيه شده هم به روش ميكروسكپيك (رنگ آميزي با گيمسا) و هم مولكولي مورد بررسي قرار گرفتند. كبد و طحال هر نمونه مورد استخراج DNA و تكثير آن قرار گرفتند. استخراج DNA بروش Proteinase K و فنل/كلروفرم/آيزوآميل الكل انجام و تكثير آنهم به روش Nested-PCR و با استفاده از پرايمرهاي LIN R4-Lin17-LIN19 كه بطور اختصاصي بخش متغير (Variable) ميني سيركلهاي كينتوپلاست گونه‌هاي مختلف انگلهاي ليشمانيا را تكثير مي‌نمايند، انجام پذيرفت. اين پرايمرها قادر به تشخيص و تمايز ميان گونه‌هاي ليشمانياي موجود در كشور بودند. يافته‌ها: در مجموع 106 سر جونده صيد گرديد كه از پنج گونه از سه جنس مختلف بودند. گونه Meriones persicus با 35/27 درصد صيد گونه غالب بود. آلودگي ليشمانيايي بطريقه ميكروسكپي در يك نمونه ماده گونه Tatera indica (7/3%)، يك نمونه ماده گونه Meriones hurrianae (85/3%) و يك نمونه نر گونه Gerbillus nanus (88/5%) مشاهده گرديد. در روش مولكولي نيز يك مورد آلودگي در گونه T. indica، دو مورد آلودگي در دو نمونه ماده M. hurrianae (69/7%) و دو مورد آلودگي در نمونه‌هاي نر وماده‌اي از G. nanus (76/11%) مشاهده و گونه انگل L. major شناسايي گرديد. نتيجه‌گيري: جوندگان دم جارويي به وفور و با تنوع نسبتاً زياد در شهرستان جاسك و درمجاورت اماكن انساني فعاليت مي‌نمايند. گونه‌هاي T. indica، M. hurrianae و G. nanus بعنوان ميزبانان مخزن بيماري در اين كانون معرفي مي‌شوند. اين مطالعه اولين مطالعه مولكولي مخازن بيماري ليشمانيوز در جنوب شرقي كشور مي‌باشد. آلودگي گونه ژربيلوس نانوس به ليشمانيا ماژور براي اولين بار در دنيا گزارش مي‌گردد.

Background and Aim: Gerbillid rodents (Rodentia: Muridae: Gerbillinae) are the most important reservoir hosts of Leishmania major which is the causative agent of zoonotic cutaneous leishmaniasis (ZCL). Different gerbil species are reservoirs of ZCL in different parts of Iran. Since Jask City is the most important endemic area in Hormozgan Province and eastern part of Iran, the present study was designed to identify the gerbilsʹ fauna in this city and detect the reservoir hosts of ZCL in Jask City. Materials and Methods: This was a descriptive study and the rodents were caught in rectangular wire- mesh traps from different areas of the city. The trapped animals were euthanized under chloroform anesthesia. Duplicate impression smears were prepared from the external ears and their morph metric characteristics were measured and recorded. After dissection of the abdomen of the animals by a scalpel liver and spleen of each animal were removed and preserved in a tube containing 70% ethanol and the whole body was incubated in another tube containing 10% formalin and sent to zoology lab for taxidermy and identification of different species. Impression smears were examined for leishman body by means of a light microscope after Giemsa staining. Small parts of spleen and liver of the animals were homogenized and used for DNA extraction. Whole DNA extracted usnig Proteinase K and Phenol/Chloroform/Isoamyl alcohol methods. The variable segment of minicircles of kinetoplast DNA was proliferated by means of nested-PCR technique using species-specific primers (LIN R4-LIN 17 -Lin 19). Results: All the 106 rodents in this study belonged to five species. Meriones persicus was the dominant species (27.35%). Microscopic examination detected the leptomonads in a female specimen of Tatera indica (3.7%), a female specimen of Meriones hurricane (3.85%) and a male specimen of Gerbillns nanus species (5.88%), while leishmania kinetoplast DNA was detected in one femalespecimen of T.indica, 2 female specimens (7/69%) of M.hurrianae, and one female and one male specimen (11/76%) of G.nanus species. The parasites were identified as L. major. Conclusion: Different species of gerbil rodents are active and abundant in the vicinity of human residential areas in Jask City. T. indica, M. hurricane and G. nanus species are reservoir hosts of ZCL in this endemic area. In this study we used molecular assay for detection of ZCL reservoir hosts for the first time in south east part of the country. Infection of G. nanus by L. major was detected for the first time in the world. Key Words: Zoonotic Cutaneous Leishmaniasis, Leishmania major, tatera indica, Meriones hurricane, Gerbillus nanus, Nested PCR, Jask, Iran.