بررسي روند تغييرات وضعيت مراتع استپي استان اصفهان در يك دوره هشت ساله

Investigating the range condition trend during eight-year period in Isfahan province

وضعيت، يكي از شاخصهايي است كه در ارزيابي مديريت مراتع مورد استفاده قرار مي‌گيرد. روشهاي متعددي براي ارزيابي اين شاخص در اختيار مي باشد. روش به كار گرفته شده در تحقيق حاضر روش چهار عاملي بوده كه براي انجام اين بررسي رويشگاههايي در مناطق استپي استان اصفهان انتخاب شد. در هر يك از رويشگاههاي انتخابي يك منطقه معرف انتخاب شد و در مجموع 8 سايت در مناطق معرف تاسيس گرديد، براي هر يك از اين سايتها در هر سال عاملهاي پوشش سطح خاك، درصد تاج پوشش، تركيب گياهي، بنيه و شادابي گياهان به مدت 8 سال اندازه گيري و برآورد شدند. نتايج نشان داد كه تفاوت بين سايتهاي مورد مطالعه از لحاظ عاملهاي مورد بررسي يعني خاك، تاج پوشش گياهي، تركيب، بنيه و شادابي و بارندگي در سطح احتمال يك درصد معني دار بوده ‌است. همچنين همبستگي بين بارش سالانه و امتياز وضعيت معني دار بوده است، به طوري كه اين همبستگي در مورد تفاوت وضعيت سالهاي مختلف در يك سايت متفاوت بوده، به نحوي كه در دو عامل بنيه و شادابي و درصد پوشش معني دار و در دو عامل خاك و تركيب گياهي معني دار نبوده است. همچنين بين امتياز تمامي عوامل تشكيل دهنده وضعيت و امتياز وضعيت همبستگي مثبت وجود داشته است. نتايج تجزيه و تحليل خوشه اي نشان داد كه سايت هاي علويجه، شمال شهرضا و چرمشهر در يك گروه، سايت هاي موته، شورآباد، گلپايگان در يك گروه و دو سايت كمشچه و جنوب شهرضا در يك گروه قرار گرفته اند. دو سايت كمشچه و جنوب شهرضا هم از نظر پوشش، توليد، خاك و هم از نظر وضعيت بدترين شرايط را در ميان سايت هاي مورد مطالعه داشتند كه در يك گروه قرار گرفته اند. سه سايت علويجه، شمال شهرضا و چرمشهر شرايط ضعيفي دارند، ولي شرايط آنها بهتر از دو سايت قبلي است و نهايتاً بقيه سايت ها هستند كه با توجه به بارش، توليد و پوشش و خاك بهتر، وضعيتي بهتر از ساير سايت ها دارند. بطور كلي مراتع استپي استان اصفهان در طبقه ضعيف تا خيلي ضعيف قرار داشتند و گرايش وضعيت اين مراتع در طي دوره هشت ساله ثابت بود.

Range condition is known as an important indicator for assessment in range management. Many techniques have been exploited for determining this indicator, from which four-factor method has been used in this study. Some communities at stepic regions of Isfahan province were selected. In each selected community, an area was chosen as key area, and a total of eight sites were selected in the key areas. Soil erosion, canopy cover, plant composition, and plant vigor were monitored for each site. The results revealed a significant difference between the sites in terms of the above mentioned parameters, as well as their rainfall (p<0.01). Moreover, there was a significant correlation between annual precipitation and range condition score. The correlation showed different patterns within years in each site, where the difference between years was significant in terms of plant vigor and canopy cover, but non-significant in terms of soil erosion and plant composition. There was also a positive correlation between the trend of individual parameters and the overall condition score. Cluster analysis grouped Aluyjeh, Northern Shahreza, and Charmshahr sites in one branch, Mooteh, Shoorabad, and Golpayegan in another, and finally Komeshcheh and Southern Shahreza in a third branch. The lowest rank for canopy cover, canopy production and soil erosion belonged to Komeshcheh and Southern Shahreza sites. Aluyjeh, Northern Shahreza, and Charmshahr sites were in better condition than the previous group, yet in poor conditions, and the rest of the sites showed the best conditions among study sites. Generally speaking, Isfahanʹs stepic rangelands are ranked as poor to very poor, while their condition showed a constant trend.