اثرهاي استفاده از سيلاب هاي با كيفيت پايين بر آبشويي خاكهاي كويري(مطالعه موردي منطقه برآباد - سبزوار)

The effects of the use of low quality flood on desert area

استفاده از سيلاب هاي با كيفيت پايين در اراضي بياباني حاشيه رودخانه كالشور شهرستان سبزوار با هدف اداره بهينه سيلاب‌هاي اين رودخانه، از سال 1371 در دست انجام است. در اين پروژه سيلاب هاي رودخانه كالشور سبزوار كه از كيفيت خوبي برخوردار نيست مورد بهره برداري قرار گرفته و اراضي بوته كاري شده ي حاشيه آن، آبياري سيلابي مي شوند. هدف از انجام اين پژوهش، سنجش كارايي استفاده از سيلاب هاي با كيفيت پايين، در تغييرات شوري، pH، گچ، مواد آلي و بافتِ خاك اراضي بياباني است. براي بررسي تغييرات شوري خاك متاثر از عمليات آبياري منطقه با سيلاب رودخانه كالشور، نمونه ‏برداري مخلوط خاك از اعماق 0- 30 (مخلوطِ لايه رسوب و لايه شخم)، 30- 60 و 60- 90 سانتي متر در ابتدا، ‏وســط و انتهاي نوارهاي كشت براي سه منطقه ابتدايي، مياني و انتهايي عرصه احياي شده و نيز نمونه گيري از ‏قطعات شاهد انجام گرديد. ‏به اين ترتيب، تعداد 51 نمونه ي خاك به منظور بررسي تعدادي از عاملهاي مورد نياز، برداشت شد. محل نمونه هاي خاك با انتخاب 4 رديف كشت شده از ابتدا تا انتهاي عرصه ‏ي احياي شده و با احتساب 4 نمونه در هر رديف، انجام شد. همچنين تعداد 3 نمونه ي خاك از منطقه ي ‏شاهد (بدون آبگيري شده) نيز تهيه گرديد. نمونه ها براي ارزيابي شاخصهاي مورد نياز شوري در آزمايشگاه، با روش تهيه عصاره اشباع مورد آزمايش قرار ‏گرفتند.به طوري كه نتايج نشان داد كه مقدارEC خاك تقريباً در تمام رديف هاي نمونه گيري و در تمام اعماق خاك وpH در تمام نمونه ها، نسبت به شاهد كاهش يافته است. مقدار تغييرات pH خاك در تمامي نمونه ها با افزايش عمق نسبت مستقيم دارد. اين بررسي همچنين مشخص كرد كه آبياري سيلابي توانسته است گچِ خاك را از محدوده توسعه ي ريشه حذف و به طبقات پاييني خاك منتقل كند. افزون بر آن، افزايش ميزان مواد آلي خاك در بيش از 75% نمونه ها، حكايت از غني بودن مواد غذايي در سيلاب مورد استفاده دارد. سرانجام، آبياري سيلابي با افزايش ميزان شن در تمامي نوارها در عمق 0- 30 سانتي متري خاك، بافت خاك سنگين منطقه را، به ويژه در منطقه توسعه ريشه بهبود بخشده است.

Low quality flood irrigation are used on desert area of KaleShoor river of Sabzevar since 1992. The main objective of this research was to asses changes in soil salinity affected by low quality flood irrigation. To meet this, 51 soil samples were taken and tested in the laboratory for salinity and indicators require, soil samples taken from depth of 0-30cm, 30-60cm and 60-90cm at the beginning, middle and end of the cultivated rows of the land. Three soil samples were also prepared from the control area. The results showed that EC and PH values reduced in all samples, compared with control points. In addition, organic materials and sand particles which carried by flood water, improved the soil structure and texture of the study area. This study also showed that flood irrigation has been able to reduce gypsum from range of root zone and transported to lower layers.