بررسي آت اكولوژي گونه سبط ( Stipagrostis plumosa) در مراتع استان قم

حفظ، اصلاح و توسعه منابع طبيعي تجديدشونده بخصوص پوشش گياهي، مستلزم شناخت دقيق و جامع آن مي باشد. براي دستيابي به بخشي از اين اهداف، طرح ملي آت اكولوژي در سطح كشور بر روي گونه‌هاي مهم مرتعي اجرا گرديد. در استان قم نيز بر روي گونه سبط (Stipagrostis plumosa)، مطالعات آت اكولوژي انجام شد. در اين مطالعه مواردي نظير رويشگاه گونه در سطح استان، مورفولوژي اندامهاي هوايي و زيرزميني، مراحل فنولوژي، گونه هاي همراه و نحوه تكثير و استقرار، تعيين گرديد. همچنين وضعيت خاكشناسي و زمين شناسي و وضعيت اقليمي مناطق پراكنش گونه مورد مطالعه قرارگرفت. با توجه به گسترش وسيع گونه و تغييرات فاكتورهاي اقليمي و اكولوژيكي در سطح استان، سه سايت مطالعاتي در نظر گرفته شد. نتايج نشان داد كه اين گونه در مناطق با خاك سيلتي ـ لومي، لومي ـ شني و لومي ـ رسي و شني مي تواند به عنوان گونه غالب مشاهده شده و با افزايش درصد رس خاك، از درصد تاج پوشش آن كاسته شده و در خاكهاي كاملاً رسي مشاهده نمي گردد. همچنين اين گونه تحمل بالايي نسبت به ميزان شوري و آهك خاك داشته و دامنه هدايت الكتريكي 89/2-27/0 ميلي موس بر سانتي متر و ميزان آهك 24-13 درصد را در خاك تحمل مي‌نمايد. اين‌گونه در سطح استان از ارتفاع 900 تا1650 متر از سطح دريا رويش دارد. ارتفاع آن بين 12 تا 35 سانتي متر بوده و در مواردي نيز در شرايط مناسب به حدود 50 سانتي متر مي رسد. داراي ساقه هاي دسته‌اي و ريشه افشان مي باشد. نسبت طول ريشه به ساقه در مرحله گلدهي حدود 25/1 و نسبت وزن ريشه به ساقه حدود 47/0 مي باشد. دوره فعاليت اصلي اين گونه عموماً از اواسط بهمن ماه شروع گرديده و تا اواخر تيرماه با بذردهي و پراكنش بذرها خاتمه مي يابد. تكثير گونه در مناطق مساعد توسط بذر انجام مي شود و در مناطق داراي فشار چراي زياد، به روش غيرجنسي صورت مي گيرد. از مهمترين دلايل پراكنش وسيع اين گونه در سطح استان، مي توان به مقاومت شديد اين گونه نسبت به شرايط نامساعد محيطي و خشكي، تحمل بالا نسبت به شرايط مختلف خاك، مقاومت زياد به شرايط بهره برداري و چرا و همچنين سيستم زادآوري مناسب آن اشاره نمود.

The protection, improvement and development of renewable natural resources especially for vegetation need a comprehensive recognition of natural resources. To achieve some part of these objectives, the national project of autecology was carried out in Iran. In Qom province, autecology of Stipagrostis plumosa, an important rangeland species in desert, semi-desert and steppic regions, was studied.In this research, geographical distribution of the species in the province, morphology, phonological stages, companion species, reproduction and establishment methods were determined. Soil study, geology and climatic condition were also investigated. With regard to the wide distribution of Stipagrostis plumosa in the province and variations of climatic and ecological factors, three sites were considered. The results showed that Stipagrostis plumosa was found in silty- loam, loam- sand, loam- clay and sandy soils as a dominant species and with increase of clay percentage, canopy cover was decreased as it was not seen in soils abundant of clay . This species was also highly resistant to soil salinity and lime as tolerated the EC between 0.27 to 2.89 milmohs/cm and %13 to % 24 of lime. It was found in altitude of 900 to 1650 meters above sea level. Its height was between 12 to 35 cm and partly about 50 cm in suitable condition. It had bunch stems and scattered roots. In flowering stage, the ratio of root to shoot length was about 1.25 and ratio of root to shoot weight was about 0.47. The main activity period of this species begins generally from mid February and ends in late June with the seeds bloom and seed dispersal. Reproduction by seed is conducted appropriately while in areas with high grazing pressure asexual reproduction is done. Resistance to unfavorable environmental conditions and drought, high tolerance to different soil conditions, high resistance to grazing and suitable regeneration could be considered as the main reasons of the wide distribution of Stipagrostis plumose in Qom province.