بررسي اثرهاي تنش خشكي بر خصوصيات جوانه‌زني و رشد گياهچه در جمعيت‌‌هاي مختلف دو گونه Elymus hispidus و Elymus pertenuis

جنس Elymus از گرامينه‌‌هاي مهم مرتعي در ايران مي باشد كه در توليد علوفه و حفاظت از آب و خاك اهميت زيادي دارد. به دليل توليد بالا و قابليت پذيرش عالي توسط دام، ارزش خاصي جهت چراي دام دارد. گونه هاي مهم اين جنس در مقابل خشكي واكنشهاي مختلفي از خود نشان مي دهند. به منظور بررسي اثر خشكي در مرحله جوانه زني گياهچه در جمعيت هاي مختلف دو گونه Elymus hispidus و Elymus pertenuis آزمايشي به صورت فاكتوريل بر پايه طرح كاملاً تصادفي با 3 تكرار در ژرميناتور در شرايط استاندارد جوانه زني انجام شد. تيمارهاي آزمايش شامل 14 اكسشن از هر دو گونه و سطوح مختلف پتانسيل اسمزي ناشي از غلظت هاي پلي اتيلن گلايكول 6000 در 4 سطح (0، 8/0- ، 9/0- و 1- مگاپاسكال) بودند. فاكتورهاي مورد اندازه‌گيري درصد جوانه‌زني، سرعت جوانه‌زني، طول ريشه‌چه، طول ساقه‌چه، نسبت طول و وزن تر ريشه چه به ساقه‌چه، طول گياهچه، شاخص بنيه بذر، وزن تر گياهچه، وزن خشك گياهچه و وزن خشك به تر گياهچه بودند. نتايج نشان داد كه تفاوت معني داري بين ميانگين دو گونه بجز وزن تر گياهچه مشاهده نشد، اما اختلاف بين تيمارهاي خشكي، جمعيت‌ها و اثرهاي متقابل جمعيت در خشكي براي كليه صفات از لحاظ آماري معني دار بود. با افزايش تنش خشكي، ميانگين كليه صفات روند كاهشي نشان داد، در حالي كه با افزايش تنش نسبت طول ريشه چه به ساقه چه افزايش يافت. درصد كاهش طول ساقه چه نسبت به ريشه‌چه در اثر تنش خشكي بيشتر بود كه نشان دهنده حساسيت بيشتر اين صفت در مقابل تنش خشكي مي باشد. بنابراين جمعيت‌هاي ياسوج، اقليد و بروجن متعلق به گونه E.hispidus در بيشتر ويژگيها بيشترين مقاومت را از خود نشان دادند. به هر حال، نتايج تجزيه پروبيت براي تعيين پتانسيل اسمزي كشنده 50 درصد گياهچه‌ها نشان داد كه ‌پتانسيل ‌اسمزي بحراني LD50 در گونه‌هاي E.hispidus و E.pertenuis به ترتيب 72/0- و 81/0- مگاپاسگال بود.

The genus of Elymus is of important grasses for forage production and soil and water conservation in Iranʹs rangelands. It has high preference value for livestock grazing because of the high production and high acceptability. Important species of this genus show different tolerances to drought. In order to determine the reactions of 14 accessions of Elymus hispidus and Elymus pertenuis to drought stress, a factorial experiment was conducted using completely randomized design with three replications in a standard germination test in 2008, Shiraz, Iran. Polyethylene glycol 6000 was used at 4 levels (0, -8/0, -9/0- and -1 MPa) as different osmotic potentials. Data were collected and analyzed for germination percentage, speed of germination, root length, shoot length, seedling length, root / shoot length ratio, seedling weight and seed vigor index. The results showed significant differences among accessions, drought effects and interaction effects of accessions* drought for all the traits. However, there were no significant differences between means of two species for all traits except seedling weight. In both species, all traits except root / shoot length ratio were decreased by increasing osmotic potential. In contrast, means of root / shoot length ratio was increased by drought stress. The effect of drought stress was higher on shoot length than those for root length, indicating that the sensitivity to drought stress of shoot length was more than root length. The results showed that some accessions within E. hispidus species as (Yasoj , Eghlid and Brojen) showed the maximum drought resistance in most of the seedling attributes. According to the results of Probit analysis, LD50 were estimated as -0.72 and -0.81 MP for E. hispidus and E. pertenuis, respectively.