مقايسه تركيب‌هاي شيميايي اسانس‏، غلظت عناصر موجود در خاك و خواص ضدباكتريايي گياه كاكوتي (Ziziphora tenuior L.) در دو منطقه ايران

تركيب‌هاي اسانس و خواص ضدباكتريايي گياه كاكوتي (Ziziphora tenuior L.) دو منطقه از ايران، حصارك (كرج) و ونارچ (قم) با يكديگر مقايسه شد. اسانس گياهان به روش تقطير با آب تهيه شد و بعد توسط دستگاه‌هاي كروماتوگرافي GC و GC/MS اجزا تشكيل‌دهنده اسانس مشخص شد. در اسانس گياهان منطقه حصارك و ونارچ به‌ترتيب 13 و 16 تركيب شيميايي شناسايي شد. پولگون (85% تا 87%) در هر دو نمونه بالاترين مقدار را نشان داد و تفاوت معني‌داري بين آنها مشاهده نشد. تركيب ليمونن در گياهان منطقه حصارك (1/5%) در مقايسه با گياهان ونارچ (64/3%) افزايش نشان داد‏. عصاره اتانولي گياهان حصارك اثر بازدارندگي بيشتري بر رشد باكتريهاي اشريشياكولي، باسيلوس سوبتيليس و استافيلوكوس اوريوس در مقايسه با نمونه ونارچ نشان دادند. غلظت عناصر منگنز، آهن و نيكل در خاك ونارچ (به‌ترتيب 67/2766، 40333 و 384/0 پي‌پي‌ام) بيشتر از خاك حصارك (به‌ترتيب 33/558، 28600 و 25/12 پي‌پي‌ام) است، ولي غلظت منگنز و آهن محلول در خاك حصارك (به‌ترتيب 53/6 و 4 پي‌پي‌ام) بيشتر از غلظت منگنز و آهن محلول در خاك ونارچ (به‌ترتيب 6/4 و 9/1 پي‌پي‌ام) مي‌باشد. بنابراين با توجه به اين‌كه غلظت منگنز، آهن و نيكل در اندام هوايي و ريشه گياهان منطقه ونارچ با غلظت عناصر فوق در اندام هوايي و ريشه گياهان حصارك تفاوت معني‌داري را نشان مي‌دهد،‏ گياهان كاكوتي مناطق ونارچ و حصارك از نظر خواص ضدباكتريايي تفاوت دارند. با توجه به اينكه غلظت آنتوسيانين و پروتيين در بخش هوايي گياه كاكوتي منطقه ونارچ در مقايسه با گياهان منطقه حصارك تفاوت معني‌داري ندارد؛ از اين رو گياه كاكوتي منطقه ونارچ به تراكم بالاي منگنز سازش يافته است و قابليت انباشتگي منگنز را دارد. به هر حال، با توجه به تغييرات غلظت عناصر در خاك منطقه، كيفيت اسانس و خواص ضدباكتريايي گياه كاكوتي نيز تحت تاثير قرار مي‌گيرد.

In the present study, essential oil composition and antibacterial effects of Ziziphora tenuior in Hesarak (Karaj) and Venarch (Qom) were studied and compared. The aerial parts of plants were collected at full flowering stage and essential oil was isolated by hydrodistillation and analyzed by capillary GC and GC-MS. Thirteen and sixteen compounds were identified in essential oils of plants in Hesarak and Venarch respectively. In both regions, the highest content was recorded for pulegone (85 to 87 %) and no significant differences were observed. Limonene in plants of Hesarak (5.1%) were more than that of Venarch(3.64 %). Ethanol extracts of the plants in Hesarak significantly showed an effective controlling and antimicrobial effect against Escherichia coli, Bacillus subtilis, and Staphylococcus aureus compared with plants of Venarch. Concentrations of Mn, Fe and Ni in soil of Venarch (2766.67, 40333, 0.384 ppm respectively) were higher than that of Hesarak (558.33, 28600, 12.25 ppm respectively), however, soluble manganese and iron contents in soil of Hesarak (6.53 and 4 ppm respectively) were higher than that of soil of Venarch (4.6 and 1.9 ppm respectively). Since concentration of Mn, Fe and Ni in aerial parts and roots of the studied plant in Hesarak and Venarch showed significant difference, antibacterial activity of the plants in both regions is also different. According to the results and with regard to the changes in elements concentration of the soil, essential oil composition and antibacterial effects of Ziziphora tenuior are affected by elements content in soil.