تاثير ريزوباكتري‌هاي محرك رشد گياه و مقادير مختلف نيتروژن شيميايي بر عملكرد گل و اسانس و كارايي مصرف نيتروژن بابونه آلماني (Matricaria chamomilla L.)

به منظور بررسي اثر كودهاي زيستي و مقادير مختلف كود نيتروژني بر عملكرد گل و اسانس گياه دارويي بابونه آلماني (Matricaria chamomilla L.) و كارايي مصرف نيتروژن، آزمايشي به‌صورت فاكتوريل و بر پايه طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار در سال زراعي 1387 در مزرعه تحقيقاتي دانشكده‌ي كشاورزي دانشگاه تبريز اجرا شد. تلقيح با باكتري (B0: عدم تلقيح، B1: تلقيح با ازتوباكتركروكوكوم، B2: تلقيح با آزوسپيريلوم ليپوفروم و B3: تلقيح با مخلوط دو باكتري) و كود نيتروژني (0: N0، 50: N1، 100: N2 و 150: N3 كيلوگرم نيتروژن خالص در هكتار) عوامل مورد بررسي در اين تحقيق را تشكيل دادند. براساس نتايج بدست آمده، با افزايش ميزان مصرف كود نيتروژني، عملكرد كاپيتول و اسانس در مقايسه با تيمار شاهد (عدم مصرف كود نيتروژني) به‌طور معني‌داري افزايش نشان داد. به‌طوري كه بين سطوح كودي 50، 100 و 150 كيلوگرم نيتروژن خالص در هكتار از اين نظر اختلاف معني‌داري مشاهده نشد. همچنين در نتيجه تلقيح با باكتري‌ها عملكرد كاپيتول و اسانس بابونه در مقايسه با تيمار شاهد (عدم تلقيح) افزايش يافت، ولي اين افزايش معني‌دار نبود. برهم‌كنش باكتري× كود نيتروژني بر ميانگين درصد اسانس معني‌دار بدست آمد. در نتيجه‌ي تلقيح با ازتوباكتركروكوكوم، با افزايش ميزان مصرف كود نيتروژني ميانگين درصد اسانس به‌طور معني‌داري كاهش نشان داد، ولي در ساير سطوح تلقيح، با مصرف مقادير مختلف كود نيتروژني، اختلاف معني‌داري در ميانگين درصد اسانس مشاهده نشد. بنابراين در تمامي سطوح تلقيح باكتريايي، با افزايش ميزان مصرف كود نيتروژني كارايي مصرف نيتروژن كاهش يافت. كارايي مصرف نيتروژن در نتيجه‌ي تلقيح با باكتري‌ها (باستثناي تلقيح با ازتوباكتر و مصرف kgN/ha 50) در مقايسه با تيمار شاهد افزايش نشان داد. به اين ترتيب با مصرف kgN/ha 50 و تلقيح با ريزوباكتري‌هاي محرك رشد گياه، مي‌توان به عملكرد مطلوب و بالاترين كارايي مصرف نيتروژن در بابونه آلماني دست يافت.

In order to study the effects of biofertilizers and different amount of nitrogen fertilizer on flower yield, essential oil and nitrogen use efficiency in German chamomile (Matricaria chamomilla L.), a factorial experiment based on the randomized complete block design with three replications was performed in 2008 at the agricultural research farm of the University of Tabriz. Experimental factors were: inoculation with bacteria (B0: no-inoculation, B1: inoculation with Azotobacter chroococcum, B2: inoculation with Azospirillum lipoferum and B3: inoculation with a mixture of two bacteria) and nitrogen fertilizer (N0: 0, N1: 50, N2: 100 and N3: 150 kg N/ha). The results showed that application of different amounts of nitrogen fertilizer significantly increased flower yield and essential oil when compared with control. However, there were no significant differences among application of 50, 100 and 150 kgN/ha. Although flower yield and essential oil of the plants inoculated with bacteria were higher than that of control treatment (B0), these differences were not significant. Combination of inoculation with bacteria and nitrogen fertilizer was significant. Following the inoculation with Azotobacter, mean essential oil percentage significantly decreased with increasing use of nitrogen fertilizer while in other levels of inoculation, different amounts of nitrogen fertilizer had no significant effects on mean essential oil percentage. In all inoculation levels, nitrogen use efficiency (NUE) declined with increasing amounts of nitrogen fertilizer. Nitrogen use efficiency increased in response to inoculation with bacteria (except inoculation with Azotobacter and application of 50 kg N/ha) compared to the control treatment. According to the results, application of 50 kg N/ha and inoculation with plant growth promoting rhizobacteria, leads to optimal performance and the highest NUE in German chamomile.