برنامه ريزي جامع كاربري اراضي و آمايش سرزمين در حوضه هاي آبريز شهري با استفاده از GIS - مطالعه ي موردي: حوضه آبريز ماهيدشت

آمايش سرزمين علمي است كه با توجه به ويژگي هاي اكولوژيك سرزمين و شرايط اقتصادي- اجتماعي آن، نوع استفاده بهينه از سرزمين را مشخص مي سازد. در بسياري از مناطق ايران، انتخاب كاربري و مديريت زمين بدون توجه به قابليت و توان سرزمين انجام مي شود كه سبب اتلاف سرمايه و كاهش ظرفيت محيطي مي گردد. در اين تحقيق برنامه ريزي كاربري اراضي و تهيه نقشه آمايش با استفاده از توانمندي هاي ويژه محيط GIS در حوضه آبريز شهري ماهيدشت كرمانشاه– با مساحت تقريبي 1380 كيلومتر مربع – انجام شد. با استفاده از توابع موجود در GIS نقشه طبقات ارتفاع از سطح دريا، درصد شيب، جهات جغرافيايي، نقشه خاك، تيپ و تراكم پوشش گياهي به روش دوتايي با هم تركيب شده و در نهايت 577 واحد زيست محيطي بدون تكرار به عنوان واحدهاي كاري ارزيابي توان و مديريت كاربري زمين در مقياس 1:150000 تفكيك و نقشه بندي گرديد. همچنين ويژگي هاي اقليم شناسي، احتمال فرسايش خاك و نوع كاربري فعلي براي هر واحد ثبت گرديد. براي اين واحدهاي زيست محيطي يا اكوسيستم هاي خرد نيز ارزيابي توان اكولوژيك براي كاربري هاي كشاورزي، مرتع داري، جنگل داري، آبزي پروري، توريسم، توسعه شهري و حفاظت صورت پذيرفت. در نتيجه بررسي آمايشي سرزمين و اولويت بندي بين كاربري ها به روش كيفي قياسي از بين توان هاي اكولوژيكي، نقشه آمايش سرزمين حوضه آبريز ماهيدشت توليد شد. از مقايسه نقشه هاي كاربري فعلي و كاربري آتي مشخص گرديد كه مساحت جنگل هاي منطقه از مقدار 7 درصد كاربري فعلي به حدود 12 درصد در كاربري بهينه افزايش مي يابد، در كاربري مرتع نيز از حدود 12 درصد در شرايط فعلي به حدود 15 درصد در شرايط تغيير بهينه دست مي يابيم و در طبقه مربوط به زراعت آبي از 10 درصد در شرايط فعلي به حدود 60 درصد در شرايط بهينه مي رسيم. هم چنين نقشه توان اكولوژيكي آتي نشان مي دهد كه بايد برخي مناطق(مساحتي بالغ بر 2درصد كل حوضه) مورد حفاظت قرار گيرد بنابراين در اين زمينه نيز بايد تمهيدات لازم را انديشيد.