تركيب و كيفيت زغال‌سنگ‌هاي لاويج، البرز مركزي، ايران

تركيب و كيفيت زغال‌سنگ‌هاي لاويج، البرز مركزي، ايران

زغال‌سنگ‌هاي منطقه لاويج در 48 كيلومتري جنوب باختري آمل، در شمال پهنه ساختاري البرز مركزي قرار دارند. لايه‌هاي زغال‌سنگي اين منطقه در سازند شمشك با سن ترياس بالايي تا ژوراسيك زيرين تشكيل شده‌اند و بيشتر شامل ماسه‌سنگ، شيل، ماسه‌سنگ آهكي، سيلت و آرژيليت است. حد زيرين سازند زغال‌دار لاويج، محدود به دولوميت توده‌اي تا آهك دولوميتي زرد تا خاكستري اليكاي بالايي با سن ترياس مياني است. حد بالايي لايه‌هاي زغال‌دار در بخش باختري به سنگ‌آهك چرت‌دار سازند نسن (پرمين) محدود مي‌شود و در بخش خاوري به آهك مارني نازك‌لايه (ورميكوله) اليكاي زيرين (ترياس پيشين) محدود مي‌شود. با توجه به وجود ويترينيت‌هايي كه در آب شيرين بيشتر تشكيل مي‌شوند و فراواني و نوع رسوبات تخريبي و گسترش آنها (كم داشتن پيريت) و بررسي‌هاي شريعت نيا (1994) (نقل شده توسط Goodarzi et al.,2006) اين زغال‌سنگ‌ها در شرايط درياچه‌اي آب شيرين و تالابي تشكيل شده‌اند. از نظر سنگ‌نگاري، زغال‌سنگ‌هاي منطقه لاويج از نوع دروكلارن نيمه‌شفاف داراي فوزينيت گازدار هستند. ماسرال‌هاي تشكيل‌دهنده اين زغال‌سنگ ها شامل ويترينيت، فوزينيت، اكسينيت، سمي ويترينيت، سمي فوزينيت و ميكسينيت است. كاني‌هايي كه در اين زغال‌سنگ‌ها به صورت ناخالصي وجود دارند شامل كاني‌هاي رسي نظير ايليت، كايولينيت، مونتموريلونيت، آرژيليت وكربنات‌هايي همچون سيدريت، دولوميت، كلسيت و مقدار كمي پيريت است. افزون بر مطالعات سنگ‌نگاري، 7 نمونه از خاكستر لايه‌هاي اصلي زغال‌سنگ‌دار منطقه با دستگاه XRF و ICP–OES براي تعيين عناصر اصلي و فرعي تجزيه شيميايي شدند. مطالعات ژيوشيميايي نشان داد كه منشا K، Ti، Al و Si سنگ‌هاي داراي كوارتز و كاني‌هاي رسي، منشا Fe كاني‌هاي سولفيدي همچون پيريت و منشا Ca و Mg كاني‌هاي كربناتي است. عناصركمياب همچون V، Nb، Ta، Ga، Th، Cr وRb دركاني‎هاي رسي وPb ، Se، Mo و As به احتمال از پيريت منشا گرفته‌اند. منشا Sr، Ba، Ta و Ga از كاني‌هاي فسفاتي همچون آپاتيت و فلويورآپاتيت است. همچنين نتايج حاصل از اين پژوهش نشان داد كه اين زغال‌سنگ‌ها داراي رطوبت 4/1درصد، خاكستر كم (17 درصد) و مواد فرار زيادتري (32 درصد) نسبت به ديگر زغال‎سنگ‌هاي البرز مركزي هستند.