بررسي اكولوژيك Culex pipiens بعنوان گونه غالب پشه‌ها در شهرستان يزد و روش‌هاي كنترل آن

Ecological study of Culex pipiens, the dominant species of Culicidae mosquitoes and its control solutions in Yazd province

زمينه و هدف: پشه هاي Culex pipiens از نظر خونخواري در محيط هاي شهري بسيار فعال هستند. نقش آنها در آزار و اذيت انسان ها، در كنار انتقال فيلرها و ويروس ها اهميت اين گونه را زياد كرده است. ساخت شهرك ها بدون رعايت اصول صحيح بهداشتي و بهسازي سيستم فاضلاب مي تواند به عنوان عامل اساسي در ايجاد زيستگاه هاي لاروي مطرح شود. مطالعه حاضر با توجه به مشكلات ناشي از مزاحمت پشه‌ها در شهرستان يزد با هدف شناخت اكولوژيك Culex pipiens بعنوان گونه غالب پشه‌ها و روش هاي كنترل آن انجام شد. روش بررسي: در اين مطالعه تجربي دو شهر زارچ و شاهديه كه بيشترين مشكل ناشي از مزاحمت پشه ها را داشتند انتخاب و با مطالعه زيستگاه هاي لاروي و اماكن استراحت پشه هاي بالغ، مكان هاي مناسب جهت نمونه گيري تعيين شد. نمونه گيري از ارديبهشت ماه لغايت آذرماه 1388 در يازده نوبت انجام شد. نمونه گيري لارو به روش ملاقه زني و بالغ به روش هاي صيد كلي، صيد دستي، صيد با تله نوراني و صيد از پناهگاه گودالي انجام شد. يافته‌ها: در اين مطالعه نمونه هاي صيد شده از نظر تنوع در سه جنس Anopheles،Culex و Culiseta و 5 گونه گزارش شد. تعداد لاروهاي صيد شده از زيستگاه هاي لاروي منطقه 19054 عدد بود كه از اين تعداد Cx. pipiensبا 2/82% بيشترين وفور را به خود اختصاص داد. تعداد بالغ هاي صيد شده 523 عدد بود كه 118 عدد آن به روش صيد كلي صيد شدند. از اين تعداد، Cx. pipiens با 90% بيشترين وفور را شامل شد. همچنين گونه Cx. sinaiticus براي اولين بار از استان گزارش شد. نتيجه گيري: با توجه به وفورگيري فصلي، پيك فعاليت Cx. pipiensاز اواخر خرداد تا اوايل تيرماه تعيين و اين گونه به عنوان گونه غالب مشخص شد. بررسي حالات فيزيولوژيك شكمي بالغ هاي صيد شده در روش پناهگاه گودالي و مقايسه آن با صيد كلي، تمايل بيشتر اين گونه براي استراحت در اماكن خارجي را نشان مي دهد.

Background and Aim: Culex pipiens is extremely active in blood feeding in the urban areas. The role of this species in causing annoyance to the people, in addition to transmission of fillers, and viruses has increased their importance. Building of towns without proper principles of health and improvement of sewage systems is considered as the essential factor for producing larval habitat. The present study was carried out for ecological identification of Culex pipiens as the most prevalent mosquito and planning control programs. Materials and Methods: In this experimental study were selected two cities that had the highest problem of mosquitoes. Suitable shelters were selected for sampling after survey on resting sites and larval breeding places of mosquitoes. Sampling carried out eleven times from May to December in 2009. Different sampling methods carried out such as larval collection, pyrethrum space spray collection, hand collection, light trap, and collection of mosquitoes from pit shelters. Results: In this study, the samples were of three genera Anopheles, Culex and Culiseta and five species of mosquitoes. Totally, 19054 mosquito larvae were caught from different breeding places. Cx. pipiens was predominant and consisted of 82.2% of the larvae. From 523 adult mosquitoes, 118 were collected by pyrethrum space spray collection. Cx. Pipiens with a 90% frequency was the most abundant mosquito, and Cx. sinaiticus was reported for the first time from Yazd Province. Conclusion: Culex pipiens was the predominant species and its seasonal peak activity was from late June to early July. Comparison of abdominal physiological states of the species caught by pyrethrum space spray collection with pit shelter collection showed the exophilic behavior of this species. Key words: Ecology, Culex pipiens, Culicidae, Control, Yazd. Conflict of Interest: Nill Received: Oct 23,2010 Accepted: Dec 26,2010