مباني نظري انواع مجازات در مغرب زمين و ردپاي آن در مجازات‏هاي ايران (مكاتب كلاسيك و پوزيتيويسم)

حقوق كيفري نيز مانند هر موضوع ديگري، داراي مراحلي از تحولات، افت و خيزها و دگرگوني‏هاست. انديشمندان در جوامع مختلف به دنبال حل اين معما بوده‏اند كه چرا عده‏اي از افراد مرتكب جرم شده و هنجارها و قواعد زندگي اجتماعي را ناديده مي‏گيرند و حال آنكه بيشتر مردم به اين قواعد پاي‏بند بوده و به آنها به ديده احترام مي‏نگرند. بايد گفت انديشمندان در دوره‏هاي زماني متفاوت مجازات جرم و پديده بزهكاري را از جنبه‏هاي مختلف بررسي كرده و نتيجتاً نظريه‏هاي بسيار متنوع و بعضاً متفاوت در ارتباط با نحوه كيفر ارايه داده اند. يكي از ديدگاهها تبيين ماوراي طبيعي از جرم است كه انسان‏ها به دليل اعمال ناشايست خويش، از سوي قدرت‏هاي ماوراي طبيعت به واسطه حوادث و مصايب طبيعي مجازات مي‏شوند. به دنبال آنها آباي كليسا متجاوز از هزار سال در اروپا عنوان جرم با گناه را يكي شمرده و صلاحيت اعمال شكنجه‏هاي هولناك را جهت تسلط بر مجرمان بدست آوردند. در دوران بعدي ديدگاهي با عنوان مكتب كلاسيك در اعتراض به سياست كيفري حاكم و با ايده‏هاي عقل باور كه تركيبي از سودمندي مجازات و عدالت مطلق بود در تبيين جرم به وجود آمد و بر اين باور بود كه كيفر، قبل از هر چيز بايد مرتكب را از ارتكاب جرم باز دارد. در اين روش برخي مانند «بنتام » نظرات تند و مستبدانه‏تري ارايه داده‏اند. به مرور زمان انتقادات و اشكالاتي بر مكتب كلاسيك وارد شد و منجر به پيدايش مكتب نيوكلاسيك گرديد. از ويژگي‏هاي اين مكتب توجه به تفاوت‏هاي ميان اوضاع و احوال مجرمين در وضعيت‏هاي خاص بود. پس از چندي با پيدايش مكتب اثباتي يا تحققي ايتاليايي در ربع آخر قرن نوزدهم نگرش علمي نسبت به پديده مجرمانه شكل گرفت و مطالعه علمي پديده مجرمانه را عهده‏دار شد. ديدگاه اثباتي بر مبناي طرز تلقي جديد خود از پديده مجرمانه، قايل به طيف متفاوت و متنوعي از مجازات ها و اقدامات تاميني و اجتماعي گرديد. در اين تحقيق با نگاهي اجمالي نظريه‏هاي مكاتب كلاسيك و تحققي در خصوص مباني و اهداف مجازات‏ها تبيين مي‏شود و سير تحول آنها بررسي مي‏گردد.