بررسي مزيت نسبي و شاخص هاي حمايتي خرماي استان كرمان

مزيت نسبي اصطلاحي است كه پتانسيل بالقوه و بالفعل كشور را براي توليد محصولات مختلف در مقايسه با بازارهاي جهاني نشان مي‌دهد. ايران به عنوان يكي از بزرگترين توليدكنندگان خرما در جهان مطرح است و بررسي مزيت نسبي اين محصول مي‏تواند از نظر بررسي توان بالفعل توليدي از اهميت بالايي برخوردار باشد. در اين مطالعه از روش ماتريس تحليل سياستي (PAM) و شاخص هزينه منابع داخلي (DRC) براي محاسبه مزيت نسبي استفاده شده است. براي بررسي سياستهاي حمايتي از اين محصول نيز از شاخصهاي محاسباتي ماتريس تحليل سياستي بهره گرفته شده است. محدوده زماني و مكاني اين تحقيق سال زراعي 87-86 و شهرستانهاي جيرفت، بم و كهنوج است و اطلاعات لازم از طريق پرسشگري و با روش نمونه گيري خوشه اي دو مرحله اي اخذ گرديد. شاخص DRC مقدار 80/1 را براي خرما نشان مي‌دهد كه حاكي از عدم مزيت نسبي اين محصول است. شاخص NPC ، 05/1 محاسبه شده است كه نشان مي‌دهد سياستهاي داخلي، درآمد كشاورزان را نسبت به درآمد آنها بر پايه قيمتهاي جهاني افزايش داده است. شاخص NPI اثر سياستهاي دولت را در زمينه نهاده‌ها نشان مي‌دهد. اين مقدار براي خرماي كرمان 60/0 است كه نشان مي‌دهد كه بر اساس سياستهاي داخلي، دولت به نهاده‌ها يارانه پرداخت نموده است. شاخص EPC يا ضريب حمايت موثر برآيند سياستهاي داخلي در دو زمينه درآمدي و نهاده‌اي را نشان مي‌دهد. مقدار EPC براي خرما در كرمان 23/1 است كه حكايت از تاثير سياستهاي داخلي در حمايت از محصول در هر دو زمينه درآمدي و نهاده‌اي دارد و مقدار اين حمايت 23% است. در كل شاخص ها، عدم مزيت نسبي خرما در كرمان را نشان مي‌دهد و علت اصلي نيز پايين بودن قيمت صادراتي اين محصول به علت صادرات فله‌اي آن است. در اين خصوص توصيه مي‏شود به مباحث بازاريابي اين محصول، مخصوصا در بازارهاي خارجي توجه ويژه مبذول گردد.