نقش بازار آب در تعيين ارزش اقتصادي آب كشاورزي با رهيافت برنامه‌ريزي رياضي اثباتي (PMP) (مطالعه موردي: اراضي پايين دست سد شيرين دره بجنورد)

نقش بازار آب در تعيين ارزش اقتصادي آب كشاورزي با رهيافت برنامه‌ريزي رياضي اثباتي (PMP) (مطالعه موردي: اراضي پايين دست سد شيرين دره بجنورد)

در اين مطالعه از روش برنامه‌ريزي رياضي اثباتي (PMP) جهت تعيين الگوي كشت بهينه و معادله تقاضاي آب مناطق مختلف اراضي پايين دست سد شيرين دره بجنورد كه شامل شش منطقه مي‌باشد، استفاده گرديده و پس از تدوين الگوي كشت بهينه ميزان پرداخت مورد انتظار كشاورزان هر منطقه براي نهاده آب برآورد گرديده است. ميزان عرضه آب نيز با توجه به شرايط مختلف آب و هوايي در سناريوهاي مختلف ترسالي، نرمال و خشكسالي از مجموع منابع مختلف آب نظير سد، چاه و رودخانه محاسبه شده است. سپس از تلاقي عرضه و معادله تقاضاي كل آب، قيمت تعادلي نهاده آب بدست آمده و نوع مشاركت كشاورزان در بازار فرضي آب نيز از مقايسه ميزان پرداخت مورد انتظار و قيمت تعادلي بازار برحسب خريدار و فروشنده آب مشخص شده و حجم مبادلات و ارزش مبادلات مورد انتظار در قيمت تعادلي بازار آب نيز محاسبه گرديده است. همچنين در اين مطالعه به بررسي تاثير افزايش قيمت آب بر درآمد كشاورزان، تقاضاي نيروي كار، مصرف كود و سموم شيميايي و درآمد دولت نيز پرداخته شده است. نتايج اين مطالعه نشان مي‌دهد كه ارزش اقتصادي نهاده آب در سناريوهاي مختلف نرمال و خشكسالي بترتيب معادل 416 و 571 ريال مي‌باشد. براي تجزيه و تحليل اطلاعات تحقيق حاضر نيز از بسته نرم‌افزاري GAMS بر اساس اطلاعات پرسشنامه اي سال زراعي 87-1386 استفاده گرديده است.

This paper develops Positive Mathematical Programming (PMP) model to determine the optimum cropping pattern and water demand function in six regions of lower part lands of Shirindarre Dam in north Khorasan Province of Iran and then estimates the expected pay for water in each region. The quantity of water supplied from such different water resources as dams, wells, and rivers in different scenarios of wet, normal, and dry years has been calculated. Then The price equilibrium as well as the type of participation of farmers in the water market have been assessed by crossing the water supply and demand functions. The buyer and seller of water, volume of exchanges and exchange value have been calculated as based on a comparison of the expected pay for water and the equilibrium price in the water market. In this study the impact of water pricing on farmers, income, labor demand, consumption of chemical fertilizers and pesticides and as well on the government revenue have been investigated too. The results of the study indicate that the economic value of water has been estimated by 416 and 571 Rials per cubic meter in normal and drought scenarios respectively. These models have been solved through GAMS package under 2007-2008 agricultural data. JEL Classification: Q12, Q25