اثر آموزش خودمراقبتي بر كيفيت زندگي بيماران مبتلا به سرطان مري

در حال حاضر سرطان ها مسيله مهم بهداشتي و درماني در جهان هستند. برخلاف گذشته كه ارزيابي تاثير درمان براساس بهبودي، ناتواني و مرگ بود، امروزه كيفيت زندگي به عنوان يكي از پيامدهاي مهم و يكي از شاخص هاي تعيين كننده تاثير درمان بيماري ها ارزيابي مي شود.1 خودمراقبتي منجر به بهبود سلامت عمومي بيمار، شركت فعالانه در روند مراقبت و در نهايت كاهش هزينه هاي درماني خواهد شد. منظور از خودمراقبتي، تزريق صحيح و به موقع شيمي درماني، رعايت رژيم غذايي، فعاليت هاي جسمي مناسب و افزايش كيفيت زندگي است.2 پژوهش حاضر با هدف بررسي تاثير آموزش خود مراقبتي بر كيفيت زندگي بيماران مبتلا به سرطان مري تحت شيمي درماني بعد از جراحي در شهرستان بابل طرح ريزي شده است. دراين پژوهش شاهددار تصادفي از نوع قبل و بعد، 105 بيمار مبتلا به سرطان مري با سابقه جراحي كه تحت شيمي درماني بودند، به صورت تصادفي ساده انتخاب و به دو گروه مورد (55 نفر) و شاهد (50 نفر) تقسيم شدند. در مرحله بعد به هر دو گروه پرسشنامه هاي مربوطه جهت ارزيابي خصوصيات فردي و كيفيت زندگي داده شد. سپس گروه مورد در زمان بستري براساس برنامه طراحي شده آموزش در جلسات حضور مي يافتند. اين جلسات به صورت چهار جلسه يك ساعته برگزار شد. جلسه اول و دوم آموزش 3و 5 روز قبل از جراحي تشكيل شد. طي آن آموزش توجه به رژيم غذايي، انجام ورزش و نحوه تنفس صحيح قبل و بعد از عمل، آشنايي بيشتر آن ها با بيماري، عوارض جانبي شيمي درماني، تاثير شيمي درماني در اندام هاي مختلف ، بهداشت دهان و دندان و كنترل اضطراب داده شد. جلسه سوم بعد از جراحي به منظور آماد سازي براي شيمي درماني، كنترل د‌رد‌ و علايم بيماري و ارايه مراقبت هاي روحي - رواني به بيمار بود. جلسه چهارم در خصوص رعايت رژيم غذايي و كنترل مايعات، مراقبت از پوست، فعاليت و خستگي، خواب و استراحت يك روز قبل از ترخيص داده شد. پس از اتمام جلسات آموزش به بيماران مطالب آموزشي به صورت دفترچه در اختيار بيماران قرار داده شد. سپس به مدت دو ماه به آن ها فرصت داده مي شد تا مهارت هاي جديد را در زندگي روزمره به كار گيرند. پس از مدت مذكور مجددا پرسشنامه ها توسط هر دو گروه تكميل گرديد. ابزار گردآوري داده ها پرسشنامه هاي اطلاعات دموگرافيك و استاندارد كيفيت زندگي كه خود شامل پرسشنامه عمومي بيماران سرطاني EORTC QLQ-C30 كه به فارسي ترجمه شده و روايي آن نيز، پس از بررسي و مطالعه بين ساير پرسشنامه هاي موجود، مورد تاييد قرار گرفته است.3 پرسشنامه اختصاصي سرطان مريEORTC QLQ-OES18 است. براساس آزمون 2? اختلاف معني داري در دو گروه از نظر جنس وجود داشت (04/0=p). ولي از نظر ساير متغيرها از قبيل سن(627/0=p)، تعداد دوره هاي شيمي درماني(712/0=p)، مرحله بيماري (893/0=p) و سطح تحصيلات اختلاف معني داري وجود نداشت (741/0=p). ميانگين امتياز كيفيت زندگي قبل از مداخله در گروه شاهد 2/30±49/189 و در گروه آزمون 7/39±01/196 بود و آزمون t اختلاف معني داري را قبل از مداخله، در دو گروه نشان نداد (682/0=p). كيفيت زندگي به صورت قابل ملاحظه اي در گروه آزمون بعد از مداخله بهبود يافت ولي در گروه شاهد كاهش نشان داد (001/0=p). ميانگين نمره كيفيت زندگي بعد از مداخله در گروه آزمون 2/38±5/223 و در گروه شاهد 7/22±22/179 به دست آمد كه نشان دهنده افزايش ميانگين نمره كيفيت زندگي گروه آزمون نسبت به شاهد بعد از مداخله و موثر بودن آموزش است (002/0=p). يافته هاي پژوهش نشان دهنده تاثير برنامه آموزشي بر ارتقاي سطح كيفيت زندگي بيماران مبتلا به سرطان مري بعد از عمل جراحي كه تحت شيمي درماني هستند، مي باشد. لذا پيشنهاد مي گردد برنامه طراحي شده آموزشي براساس نيازهاي آموزشي بيماران به عنوان يك روش موثر در ارتقاي كيفيت زندگي اين دسته از بيماران در محيط هاي درماني مورد استفاده قرار گيرد. ]م ت ع پ ز، 12(4): 54[