مقايسه كمي و كيفي اسانس گياه دارويي Artemisia persica Boiss. در مزرعه و رويشگاه

درمنه ايراني (Artemisia persica Boiss) با نام محلي جوشن از زمانهاي قديم به‌صورت سنتي در درمان ناراحتيهايي چون تب، مالاريا، خونريزي، هپاتيت، انگلهاي روده‌اي، دردهاي عصبي، التيام زخمها و اسپاسم مصرف مي‌شود. به‌منظور بررسي تغييرات كمي و كيفي اسانس گونه Artemisia persica در مزرعه و رويشگاه، اين گونه در دو منطقه بروجرد و نورآباد كاشته شد. طرح كاشت به‌صورت فاكتوريل در قالب بلوكهاي تصادفي با 4 تكرار و به روش تقسيم بوته صورت گرفت. در سال دوم و در فصل گلدهي سرشاخه‌هاي گلدار از مزارع بروجرد و نورآباد و همزمان از ارتفاعات 2900 متر رشته كوه گرين جمع‌آوري شدند. اسانس نمونه‌ها به روش تقطير با آب استخراج شد و بازده اسانس در مزارع نورآباد، بروجرد و رويشگاه به‌ترتيب 5/0%، 7/0% و (v/w)9/0% بود. تجزيه و شناسايي تركيبهاي تشكيل دهنده اسانس گياهان مربوط به رويشگاه گرين و دو منطقه كشت به‌وسيله دستگاههاي GC و GC/MS صورت پذيرفت. لاسينياتا فورانون E (1/17%)، ارتودوگلاسيا اكسيد C (2/13%)، ترانس-پينوكارويول (2/10%)، پينوكارون (5/8%)، آلفا-پينن (8/5%)، 1و8-سينيول (6/5%) عمده‌ترين تركيبهاي موجود در Artemisia persica در رويشگاه بودند. ماده لاسينياتا فورانون E در اسانسهاي مزارع بروجرد (5/14%) و نورآباد (17%) نيز بيشترين ميزان را نسبت به ساير تركيبها داشت. ميزان لاسينياتا فورانون E در مزارع بروجرد و نورآباد داراي تفاوت معني‌داري با يكديگر بودند (05/0=P). نتايج حاصل از آناليز داده‌ها به كمك نرم‌افزار MSTATC نشان داد كه اثر مكان بر ميزان اسانس اين گونه در 05/0=P معني‌دار بود.

Artemisia persica Boiss. is traditionally used for antipyretic, antimalarial, antihemorrhagic antihepatit, anticomplementary, antiulcerogenin and antispasmodic from ancient times. This investigation was carried out for investigating the changes of quantity and quality of essential oil of Artemisia persica in field and provenance. This research started from 1383 and lasted two years. Using randomized complete block design with 4 replication and carried out in 2 locations (Norabad & Brojerd). In second year the aerial parts of plants were collected from Borojerd and Norabad Fields and Garin Mountain at the altitude of 2900 m. Extracted Essential oil by water distillation (3h). The yields of essential oils in Borojerd (0.7%), Norabad (0.5%) and Garin provenance (0.9%) were calculated. Analysis and identification of chemical compositions of the essential oil were performed by GC and GC/MS. In all 31 compounds laciniata furanone E (17/1%), artedouglasia oxide C (13/2%), trans-pinocarveol (10/2%), pinocarvone (8/5%), ?-pinene (5/8%), 1,8-cineole (5/6%) were the main components of Artemisia persica in Garin provenance. Laciniata furanone E spread mostly in Borojerd and Norabad fields. Quantity of laciniata furanone E in field of Brojerd compared with Norabad was significantly different at 5% probability level. Analysis of data with MSTATC indicated that the effect of location on essential oil was significantly different at 5% probability level.